بازیافت مس

بازیافت مس : مس يکي از منابعي است که بيشترين قابليت استفاده مجدد را داراست. در واقع مس و آلياژهاي آن هزاران سال توسط بشر بازيافت شده است. در ابتدا، بشر آموخت که اشياء مسي را مي‌توان ذوب و مجدداً قالب گيري نمود.

دلايل بازيافت مس :

1- قيمت مس : بازيافت مس ارزانتر از معدن کاری و استخراج منابع جديد مس می باشد. مس بازيافتی ارزشی تا 90 درصد بهای مس اصلي را داراست و در واقع عمل بازيافت به پايين نگهداشتن قيمت توليدات مسی کمک می کند.

2- منابع محدود : تا امروز، تنها 12 تا 13 درصد از تمام ذخيره های شناخته شده معدنی، استخراج شده است. با اين حال بايد به فکر نگهداری از منابع معدني باقی مانده بود و بهترين راه، بازيافت مواد معدني است.

3- صرفه جويی در مصرف انرژی : بازيافت يک تن مس مصرف شده،  %15 از انرژی لازمه برای معدنکاری و استخراج همان ميزان مس را طلب می کند. بنابراين بازيافت مواد راهی است برای حفظ و صرفه جويی در مصرف سوخت های فسيلی و کاهش انتشار دی اکسيد کربن در هوا.

4- محيط زيست : درطي استخراج و تصفيه فلزات گازها و گرد و غبارهايی در هوا منتشر میشود. اما در بازيافت فلزات هيچ آلودگی منتشر نمیشود، بنابراين عمل بازيافت مواد به سلامتی محيط زيست نيز کمک می نمايد.

انواع قراضه مس برگشتی

قراضه مس برگشتي يک منبع مهم مس به حساب می آيد که اهميت روزافزونی دارد. در حال حاضر حدود 80 درصد قراضه های برگشتی را قراضه های آلياژی تشکيل مي دهند. اغلب اينها معمولا ذوب شده و بی آنکه پالايش شوند به شکل آلياژ ريخته مي شوند. مس قراضه غيرآلياژی ذوب و پالايش مي شود تا مس ويژه کارهای مکانيکی يا الکتريکی بدست آيد. فرآيندهای به کار رفته بستگی به عيار مواد برگشتي و محصول دلخواه دارد. طبق آمار بدست آمده حدود 1.3 درصد مس مصرفی را می توان از قراضه مس تهيه نمود. در واقع بازيابی مس از اشيای مصرف شده(قراضه کهنه) و تلفات توليد (قراضه نو) براي تمام صنايع اهميت زيادی دارد. حدود 10-5 درصد مس جهان از پالايش دوباره مس قراضه تامين می شود و 30-25 درصد ديگر (مس حاصل از قراضه) از بازيابی مستقيم مس، به ويژه آلياژها بدست مي آيد. 40 -30 درصد تمام مس توليد شده از قراضه، از قراضه کهنه (اشياي به کار رفته مسي) و 70-60 درصد آن از قراضه نو يا تلفات توليد حاصل می شود.

گردش قراضه مسی :

امروزه فرآيند تغيير شکل قراضه مسی (غيرآلياژی) به محصولات جديد مسی شامل خريداری قراضه مس از شبکه های مربوط به معامله گران قراضه مي باشد. که اين قراضه مسی به دو صورت عرضه مي شود:

1- قراضه هاي تشکيل يافته از مس تميز، غيرآلياژی و بدون روکش که به شکل گيره های کاغذ، سوزن های منگنه، ميله های اتوبوس، قطعات جابجاگرها (آلات تغييردهنده جهت برق، لوله ها و تيوب های تميز) و غیره می باشند.

2- قراضه های مسی با خصوصيات قبل، منتها گاه شامل بخش های روکش دار يا تا حدی اکسيد شده نظير سيم های مسی روکشدار يا اکسيد شده. وقتي قراضه هاي مسی براي بازيافت آماده مي شوند، بازبينی شده و در صورت لزوم آناليزهای شيميايی بر روی آن ها صورت می گيرد . قراضه های نرم و وارفته تا زماني که به آنها نياز باشد نگهداری می شوند.

مراحل ذوب قراضه مس 

قراضه های مس مستقيماً ذوب می شوند و گاه در هنگام ذوب درجه  خلوصشان بالا برده می شود. سپس مس ذوب شده احياء مي گردد و به اشکال حد واسط نظير بيلت ها، کيک ها و شمش های مسی قالب گيری می شود تا در مراحل بعدی کارهای بيشتری روی آن صورت گيرد. قراضه معمولاً شامل مواد فاسد شده يا تحليل رفته الکتريکی مي‌باشد که در طي عمليات بازيابی درجه خلوص آن بالا مي‌رود و در قالب های آند ريخته مي شود. در واقع آندها مواد نارسي هستند که در عمليات کاتدسازی به کار مي روند. ابتدا آندها آبکاری می‌شوند، به اين صورت که مواد فاسد شده الکتريکي در حمامي از اسيد سولفوريک حل شده و سپس خارج از محلول، بر روي يک صفحه فولادی آبکاری مي شوند. ورقه های نازک مس پالايش شده به طرف صفحات ضد زنگ کشيده شده و در سلول های الکتروليتی ديگری ما بين صفحات آندی قرار مي گيرند. طي عمل آبکاری، آندهای مسی با درجه خلوص 99.98 % بدست می آيد که برای ساختن ورقه های کاتدی مس با درجه خلوص بالا به کار می رود.

نویسنده :  سید محمد ارشاد مرتضویان