ایران ضایعات

تجارب کشور های مختلف در رابطه با بازیافت ضایعات

تجارب کشور های مختلف در رابطه با بازیافت ضایعات

مقدمه

کشور های پیشرفته صنعتی که هم تکنولوژی و هم سرمایه لازم برای بازیافت ضایعات را دارند توانسته اند به نتایج مثبتی در این زمینه دست یابند. به طوری که تجارب آنها می تواند الگویی برای سایر کشور ها جهت مشارکت در پیشبرد این حرکت سبز و مؤثر باشد. برخی از این کشور ها به شرح زیر می باشند:

آلمان

آلمان را از پیشتازان در عرصه بازیافت ضایعات مختلف باید عنوان کرد به طوری که از حدود سه دهه قبل تا کنون، توانسته بهره اقتصادی زیادی از این مواد ببرد. این کشور به خاطر ابداع سیستم تفکیک کامل و جامع زیاله در محل تولید شامل اماکن مسکونی، اداری، تجاری، تفریحی، صنعتی، خدماتی، تولیدی و ... توانسته به این سطح از پیشرفت دست یابد. در یک بازه زمانی هفت ساله منتهی به سال 2008 میزان بازیافت در این کشور با 16 درصد افزایش، به 64 درصد رسیده است. البته فرهنگ سازی در سال های اخیر حجم کلی ضایعات را به تا حدودی کاهش داده و عدد فوق را به 62 درصد تنزل داده. در واقع شهرواندان آلمانی به این درجه از آگاهی رسیده اند که باید حجم تولید ضایعات را کاهش دهند. به موجب قانون مدیریت بازیافت پسماند در آلمان، پسماندهای خانگی، توسط مسئولین محلی، مدیریت می گردند. یعنی جمع آوری، حمل، سنجش و بازیافت و عملیات دفع پسماند ها به طور کامل به این طریق، صورت می گیرد.

در این کشور، قانونی ساده و در عین حال اثر گذار در مورد پسماند ها وضع شده است. این قانون بیان می کند که «فضایی به منظور نگهداشت زباله ها و پسماند های غیر طبیعی وجود ندارد». این قانون بیان می کند غیر از زباله هایی که راهکاری جز دفن برای آنها وجود ندارد، سایر موارد را باید بازیافت نمود. به این ترتیب می توان بستری برای سرمایه گذاری در این صنعت و فرصتی برای گسترش زمینه های اقتصادی فراهم کرد. جالب تر آن است که به دنبال اجرای این قانون، تولید کنندگان نیز دیدگاه خود را در بسته بندی محصولات خود تغییر داده اند و به سمت سادگی تمایل پیدا کرده اند و با بسته بندی های پیچیده شیمیایی جایگزین شده اند.

فعالیت های آلمان محدود به موارد فوق نبوده، بلکه با به کارگیری 200 هزار نیروی انسانی اعم از کارمند و کارگر که سالانه قریب به 50 میلیارد دلار گردش مالی را به دنبال دارد، به مدیریت بخش اقتصادی ضایعات و پسماندهای تولیدی در داخل کشور می پردازند. همچنین نمایشگاه های مختلفی را در بازره های زمانی مختلف در طول سال برگزار می کند که نمایشگاه اقتصاد زباله در رأس آنها قرار دارد. در واقع فرهنگ سازی و ارتقای سطح آگاهی شهروندان و تبادل نظر بین صاحب نظران در این عرضه را به این شیوه میسر می سازد.

شکل زیر، خط مشی آلمانی ها در مدیریت پسماند را به صورت شماتیک نشان می دهد.

 

آمریکا

از دیگر کشور های پیشرفته در حوزه بازیافت ضایعات مختلف و مدیریت صحیح آن، آمریکا می باشد که از انتهای دهه هفتاد میلادی اقداماتی گوناگونی در این زمینه انجام داده است. در این کشور مدعی و صاحب قدرت و تکنولوژی، قانون کنترل و حفاطت از محیط زیست از سال 1978 تصویب گردید که به موجب آن، بازیافت ضایعات به عنوان یکی از مهم ترین اقدامات در بحث مدیریت پسماند مورد توجه ویژه قرار گرفت.

توانایی در بازیافت 28 درصد از پسماند های تولیدی از دستاوردهای تصویب این قانون است که در طی 15 سال حدوداٌ دو برابر شده و شرکت های زیادی را برای فعالیت در این بخش ترغیب نموده، البته هزینه های پایین نیز مزید بر علت می باشد.

مسئولان آمریکایی در این رابطه بسیار زیرکانه عمل کرده اند و با تبدیل تهدید ها به فرصت ها در مورد تولید پسماند و تبعاتی که می تواند بر محیط زیست داشته باشد، نتایج مطلوبی کسب کرده اند. به طوری که به عنوان یک فرصت شغلی از آن یاد می شود. این امر می تواند در سایر کشور ها نیز پیاده سازی شود تا معضل تولید پسماند حل گردد. چرا که در دنیای امروزی، این مواد را از مهم ترین چالش ها می دانند و بی شک بدون مدیریت صحیح و کارآمد، می توانند بر ابعاد مختلف زندگی بشر تاثیر گذار باشند.

آمریکا در مدیریت پسماند به نحوی عمل می کند که دولت فقط در مدیریت پسماند های جامد دخالت دارد و بقیه موارد به بخش خصوصی واگذار گردیده و این گونه است که بخش خصوصی 59 درصد ار مدیریت پسماند را در این کشور بر عهده دارد و به خوبی آن را کنترل و نظارت می کند. نکته جالب آن است که دولت تا سه دهه پیش، بالغ بر 50 درصد از مدیریت پسماند را انجام می داد و دخالت بخش خصوصی را به عنوان یک راهکار برای برون رفت از مسائل و معضلات مرتبط با این موضوع به کار برد. منابع خبری مختلف در آمریکا حکایت از گردش مالی 26 میلیارد دلاری در طول یک سال ناشی از بازیافت ضایعات مختلف دارند و 137640 فرصت شغلی را به صورت مستقیم برای این امر ایجاد نموده است.

اگر کشور های در حال توسعه و نیمه صنعتی بتوانند چنین الگوهایی را پیش بگیرند، قطعاً نتایج پر بارتری به دست خواهند آورد. چرا که در این گونه کشور ها، نرخ بیکاری بسیار بالاتر از کشور های صنعتی است و میزان آلودگی ناشی از ضایعات و پسماند بیشتر می باشد.

ژاپن

درخشش کشور صنعتی ژاپن در مدیریت پسماند نیز به چشم می خورد. این کشور آسیایی که توانایی رقابت با کشور های صنعتی اروپایی مختلف را دارد، بازیافت را جزو اصولی ترین سیاست های خود قرار داده و سالانه مقادیر بالایی از ضایعات مختلف به ویژه کاغذ، فلزات و پلاستیک ها را به چرخه بازیافت و تولید باز می گرداند. در حال حاضر هر شهروند ژاپنی به طور میانگین 1131 گرم زباله در طول یک روز ایجاد می کند که 20 درصد از آن، بازیافت می شوند. در راستای اجرای چنین برنامه هایی، توانستند در سازگاری و همچنین کاهش اثر تغییر اقلیم نیز موفق عمل کنند به طوی که تولید گاز های گلخانه ای را با کاهش مصرف سوخت های فسیلی، قطع کمتر درختان و استخراج منابع معدنی به حداقل رسانده اند.

استرالیا

از دیگر کشور های پیشرو در صنعت بازیافت ضایعات مختلف می توان به استرالیا اشاره کرد. کشوری که به آمار 52 درصدی در این زمینه دست یافته است و توانسته نام کشور خود را جزو برترین های این صنعت قرار دهد. 2/1 درصد تولید ناخالص ملی در استرالیا از این صنعت به دست می آید. 5/7 تا 5/11 میلیارد دلار گردش مالی سالانه استرالیا نیز به همین بخش اختصاص دارد. مطالعات و بررسی های مختلفی که در این رابطه صورت گرفته است نشان می دهد، اشتغال زایی، نیرو محرکه و انگیزه اصلی شهروندان استرالیایی برای مشارکت در این امر می باشد که طبیعتاٌ فرهنگ سازی نقش مهمی برای این موضوع دارد.

بالغ بر ده هزار شغل به صورت مستقیم و بیست و هشت هزار شغل به صورت غیر مستقیم به این شیوه به وجود آمده است. در این کشور با دفن نمودن هر ده هزار تن ضایعات و پسماند، 8/2 شغل ایجاد می گردد. این در حالی است که با بازیافت همین مقدار پسماند 2/9 شغل به وجود می آید. با این تفاسیر عدم مدیریت پسماند می تواند فرصت های شغلی را بیش از یک سوم کاهش دهد.

سوئد

در حالی که کشور های مختلف، ضایعات را به عنوان یک معضل شناخته و دولتمردان را به فکر راهکاری برای کنترل و هدایت درست آنها در مسیر های بازیافت واداشته است، سوئد با کمبود پسماند روبه رو شده و اقدام به واردات آنها از کشور های همسایه می کند. در این کشور فقط یک درصد از پسماند های تولید شده در منازل، قابلیت بازیافت ندارند که رقمی بسیار دور از ذهن می باشد. چرا که حتی کشور های اروپایی نیز این رقم را به سی و هشت درصد رسانده اند.

سی و شش درصد پسماند های تولیدی سوئد، برای بازیافت و چهارده درصد آنها برای تولید کود مصرف می شود. میانگین بازیافت پسماند در اروپا بیست و دو درصد بوده که کشور سوئد چهارده درصد از میانگین اروپا بالاتر است. علاوه بر این، چهل و نه درصد آنها نیز به منظور تامین بیست درصد از برق لازم برای دستگاه های گرما زا و همچنین دویست و پنجاه هزار خانوار سوزانده خواهند شد. ظرفیت بالای دستگاه های سوزاننده پسماند در این کشور بالاتر از میزان پسماند موجود در آن است که همین امر مسئولان را برای واردات حدود دو میلیون تن پسماند در سال ترغیب می کند که هشتصد هزار تن از توسط کشور نروژ تامین می شود. با توجه به هزینه های در حال افزایش انرژی، این موضوع اهمیت خاصی دارد. قوانین سخت گیرانه و جدی نیز به منظور کنترل گاز های آلاینده ناشی از کارخانجات بازیافت در این کشور وضع شده است.

سوئیس

در کشور سوئیس، ضایعات شیشه و کاغذ، دور ریز نمی شوند و در سوپر مارکت ها، از سطل ای ویژه برای تفکیک انواع شیشه ها استفاده می شود. در شهر های مختلف این کشور، ضایعات کاغذی به صورت رایگان جمع آوری می شوند و زباله های سبز که ناشی از مرتب سازی باعچه های منازل و امکان مختلف است نیز هر دو هفته یک بار جمع آوری می گردند. سطح آگاهی عمومی به میزانی رسیده که شهروندان باطری های دست دوم را به سوپر مارکت ها تحویل می دهند و ضایعات آلومینیومی و حلبی را در باکس های ویژه ای که برای آنها تعبیه شده قرار می دهند و سایر ضایعات از جمله مواد روغنی و شیمیایی نیز به صورت کاملاً تفکیک شده جمع آوری می شوند تا هزینه جداسازی آنها به حداقل ممکن برسد. 80 درصد از بطری های پلاستیکی که متداول ترین بسته بندی برای انواع نوشیدنی ها به شمار می روند، مورد بازیافت قرار گرفته که علاوه بر در نظر گرفتن ملاحظات زیست محیطی، جنبه های مالی و اقتصادی آن نیز مورد توجه قرار دارد. بر خلاف اینکه بازیافت در این کشور، به صورت رایگان انجام می شود اما قانونی در این رابطه تصویب شده که برای دور انداختن زباله ها باید هزینه پرداخت کرد. در واقع هر کیسه زباله، برچسبی با حداقل یک یورو هزینه، دارد.

یونان 

یونان را جزو کشور های غیر موفق در مدیریت ضایعات می توان قرار داد. یک پنجم از ضایعات این کشور را پلاستیک هایی با قابلیت بازیافت تشکیل می دهد؛ به نحوی که بالغ بر یک میلیارد بطری پلاستیکی آب، یک میلیارد محفظه مواد شوینده و یک میلیارد بطری که برای بسته بندی نوشیدنی های غیر الکی به کار می رود، در طول هر سال در این کشور تولید می گردد و تنها یک درصد از آنها به چرخه بازیافت ورود پیدا می کنند. عقب ماندگی 15 ساله این کشور از سایر کشور های عضو اتحادیه اروپا، موضعی است که مقامات و مسئولین به آن اذعان داشته اند.

البته دولت یونان اعلام کرده است که قصد بالا بردن سطح خود در این زمینه را دارد. هر چند که پایتخت این کشور با صرف هزینه 75 میلیون یورویی، بزرگترین مرکز بازیافت در اروپا را تاسیس کرده و آن را بلا استفاده گذاشته است.

ایتالیا

تصویب قوانین مختلف به تناسب هر منطقه در ایتالیا برای جمع آوری و فرآوری ضایعات به چشم می خورد. در پایتخت این کشور یعنی رم قوانین جدی تری وضع شده است. به عنوان مثال جریمه های نقدی برای افرادی که به سطل بازیافت در نزدیکی خود دسترسی دارند اما از آنها استفاده نمی کنند در نظر گرفته می شود. البته شهروندان رم همچنان نسبت به کم بودن تعداد این سطل ها معترض بوده و تقاضای افزایش آنها را دارند. زیرا اغلب مواقع، با سطل های پر مواجه هستند. کمیسون اروپا نیز 28 مورد نقض قوانین زیست محیطی را برای این کشور عنوان کرده که در صورت عدم پیگیری، برخورد های جدی به عمل خواهد آورد.

سنگال

هر چند تکنولوژی بازیافت در کشور سنگال چندان چشمگیر نیست اما این موضوع از اهمیت خاص خود برخوردار است. به طوری که ضایعات زیادی بازیافت می شوند. شهروندان سنگالی انواع ضایعات پلاستیکی و کاغذی مانند روزنامه ها، کتب درسی، بطری های آب معدنی و همچنین پسماند های تر مانند پوست میوه را تفکیک کرده و از آنها نهایت استفاده را می برند. به عنوان مثال، پوست میوه در صنعت عطر سازی مورد استفاده قرار می دهند. بسته بندی های فلزی که برای برخی از مواد غذایی مانند رب استفاده می شود را جمع آوری کرده و در مناطق روستایی با سطح اقتصادی پایین به عنوان لیوان آب، توزیع می کنند. برخی از ضایعات پلاستیکی در تولید کفش مصرف می گردد. همچنین آنها بخشی از ضایعات فلزی خود را به کشور های اروپایی ارسال می کنند و از این طریق، درآمدی کسب خواهند کرد.

چین

کشور چین که همواره مدعی پیشتازی در عرصه های مختلف می باشد، در مدیریت پسماند ها و ضایعات هم نام خود را حفظ کرده است. جمعیت یک میلیاردی چین، حجم بسیار عظیمی از ضایعات را به صورت روزانه تولید می کند. اما با این حال ظرفیت کارخانه های بازیافت در این کشور به حدی است که از سایر کشور ها نیز زباله وارد کرده و مورد بازیافت قرار می دهد. این کشور بزرگترین متقاضی برای واردات انواع پسماند در سطح دنیا می باشد. بخشی از پسماند های دور ریز آمریکا وارد این کشور شده و در قالب کالاهای چینی به کشور های غربی ارسال می شوند و این گونه است که چین با این جمعیت، می تواند صادر کننده کالا های مختلف به اقصی نقاط دنیا باشد.

تایوان

آنچه باعث شده نام تایوان نیز در این لیست جای گیرد، توانایی آن در تولید انواع منسوجات و البسه به کمک بازیافت پلاستیک های دست دوم است. به کمک هر 8 بطری پلاستیکی مواد اولیه برای تولید لباسی سازگار با محیط زیست با قابلیت های متعدد فراهم می شود. علاوه بر این محصولات گوناگونی مانند گلدان، زیپ لباس و موی مصنوعی هم به این طریق تولید می گردد. رسیدن به سطح بازیافت 73 درصدی، رتبه ای است که تایوان توانسته به آن دست یابد.

دانمارک 

تحقق سیاست های زیست محیطی، کشور دانمارک را در مسیری قرار داد که بتواند از زباله ها و ضایعات به عنوان یک منبع ارزشمند استفاده کند و دفن آنها را به حداقل برساند. ده درصد از مردم این کشور به صورت مستقیم و غیر مستقیم در فرآیند بازیافت نقش دارند و این امر ارتقای آکاهی آنها را نشان می دهد. انواع ضایعات حتی الامکان بازیافت می شوند و تنها در صورتی که قابلیت بازیافت نداشته باشند برای دفن، انتخاب می گردند.

نظرات کاربران :

در حال پردازش ...
صرف نظر از پاسخ دهی (ارسال پاسخ برای نظر )