بازیافت پلاستیک

بازیافت پلاستیک : به طور کلی دو روش اصلی برای حل مشکل زباله های پلاستیکی وجود دارد: 1- بازیافت 2- تولید پلاستیک های زیست تخریب پذیر

 روش های بازیافت در سه دسته جای می گیرند:

1- بازیافت انرژی : در بازیافت انرژی زباله به عنوان یک سوخت سوزانده می شود . باید توجه داشت که بازده انرژی ( انرژی حاصل از سوختن واحد وزن سوخت ) پلاستیک ها نسبت به سوخت های فسیلی مرسوم بالاتر است.

2- بازیافت مکانیکی : یعنی خرد کردن و استفاده یک محصول پلاستیکی در ساخت یک قطعه در این روش باید نکات زیادی ر ا در نظر گرفت . مثلا برای ساخت قطعات حساستر سازمان های مربوطه مقدار مجاز پلاستیک بازیافتی در قطعه را تعیین می کنند.

3- بازیافت شیمیایی : در بازیافت شیمیایی پلاستیک بوسیله روش های شیمیایی به مواد دیگری (اغلب مواد اولیه یا میانی) تبدیل می‌شوند . این روش نسبت به دو روش دیگر به روزتر است ولی هنوز از نظر اقتصادی به صرفه نیست. اما بسیار مورد توجه هست. برای مثال می شود به تهیه رزین پلی استر از بطری اشاره کرد اما در کنار بازیافت از چندین سال پیش تلاش هایی در جهت تولید پلاستیک های زیست تخریب‌پذیر شروع شده که الان به نتیجه هم رسیده است . این پلاستیک ها قابلیت بازگشت به طبیعت را طی مدتی قابل قبول دارند. این پلاستیک ها هم در دو دسته کلی قرار می گیرند :
3-1- پلاستیک های متداول حاوی مواد تخریب پذیر
3-2- پلاستیک های تخریب پذیر ذاتی

پلاستیک های مرسوم حاوی مواد تخریب پذیر آمیزه هایی هستند که در آن ها یک ماده تخریب‌پذیر(مانند نشاسته ) به یک پلاستیک متداول مانند پلی اتیلن افزوده می شود و تخریب این ماده به افزایش سرعت تخریب پلاستیک کمک می کند . این نوع مواد چند سالی است که وارد بازار شده اند و با آن که کمک زیادی به کاهش زباله‌های پلاستیکی کرده‌اند، اما به دلیل این که در آن ها از همان پلاستیک های متداول تخریب ناپذیر استفاده شده و همچنین استفاده از مقدار زیادی مواد تخریب‌پذیر در پلاستیک ویژگی ها را تضعیف می کند، موقعیت چندان مطلوبی ندارند.

پلاستیک های تخریب پذیر ذاتی موادی هستند که به دلیل ساختمان شیمیایی خاص به وسیله آب ، باکتری ها یا آنزیم‌ها در طبیعت تخریب می شوند . مهم ترین پلاستیک از این نوع پلی لاکتیک اسید است که از اسید لاکتیک تهیه می‌شود . پیش بینی می‌شود این پلاستیک، که خواص بسیار مطلوبی هم دارد، در آینده رقیبی بسیار جدی برای پلاستیک های متداول امروزی به خصوص در صنعت بسته بندی باشد . مشکل بزرگ این مواد، قیمت بالاتر است که در حال حاضر تحقیقات برای توسعه یک روش ارزان برای تولید این مواد ادامه دارد . جالب این که منابع اصلی تولید این پلاستیک طبیعی هستند و از محصولات نفتی برای ساخت آن ها استفاده نمیشود. تمامى پلیمرها از مواد نو تا آن هایى که بازیافتى بوده و همچنین ظروف پلاستیکى حتما باید قبل از استفاده در صنایع غذایى تحت آزمون Food grade قرار بگیرند.

نحوه بازیافت مواد پلاستیکى :

جمع آوری و جداسازی

پس از جمع آوری ضایعات پلاستیک تعدادى از کارگران به طور معمول پلاستیک ها را از نظر جنس به دو نوع بادى و تزریقى و نیز از نظر رنگ بندى به انواع بى رنگ، سفید، قرمز، آبى و مشکى تقسیم می‌کنند. از نظر رنگ بندى نیز قیمت ضایعات پلاستیک متفاوت است به هر میزان که از طرف مواد بى رنگ و یا با رنگ روشن به طرف رنگ هاى تیره تر مى رویم از ارزش ریالى پلاستیک ها کاسته مى شود، به این معنى که پلاستیک هاى بى رنگ یا کریستال بالاترین قیمت و پلاستیک کدر و متمایل به رنگ مشکى پایین ترین قیمت را دارند .

 آسياب كردن

در مرحله بعدى، پلاستیک هاى جدا شده را در یک آسیاى بزرگ مى‌ریزند و آن ها را به صورت تکه هاى بسیار ریز (چیپس) خرد مى کنند. پلاستیک هاى خرد شده ( البته این مرحله در ایران به صورت کارگاهی انجام شده و این مواد آسیاب شده به کارخانجات بازیافت فروخته می‌شود)

شستشو و خشک كردن

در کارخانه و در نخستین مرحله، پلاستیک هاى خرد و ریز در یک ظرف شست و شو قرار مى گیرند و پس از شست و شو در یک سبد خشک کن پخش مى شوند. در قسمت زیرین این سبد یک منبع حرارت زا با گرماى ملایم قرار دارد .

تولید گرانول

پس از این که پلاستیک ها خشک شدند، در دستگاه اکسترودر قرار مى‌گیرند. این دستگاه شبیه به یک چرخ گوشت بزرگ است، با این تفاوت که ناحیه میانى آن مجهز به سیستم هاى گرمازا (منظور از سیستم هاى گرمازا، تعدادى المنت با مقاومت بالاست که توان تولید حرارت بسیار زیادى را دارند.) حرارتى که این سیستم ایجاد مى کند به طور متوسط بین 150 تا 250 درجه سانتى‌گراد است. به کمک حرارت تولید شده، پلاستیک‌هاى خرد و ریز قبلى به صورت خمیرى از دهانه اکسترودر خارج مى‌شوند اصطلاح رایج براى این خمیر است.

از آنجا که وجود خرده‌هاى چوب و کاغذ و غیره در این مرحله باعث خراب شدن جنس تولیدى مى شود، یک صافی استیل با چشمه هاى بسیار ریز در محل خروج خمیر پلاستیک از دستگاه قرار داده شده تا عمل جداسازی را انجام دهد. چون مواد به شکل مذاب خارج مى شوند، این مواد اضافى گرفته مى‌شود. خمیرها را در یک ظرف آب قرار مى دهند تا سرد و سفت شوند و بعد آن ها را در داخل آسیاب مى ریزند. این دستگاه خمیر سفت شده را به گرانول پلاستیک که نسبتا ریز و خرد هستند تبدیل مى کند. این گرانول ها را مى توان ماده خام ثانوى تلقى کرد . در مرحله نهایى، یا این گرانول ها را در دستگاه هاى قالب‌گیرى مى‌ریزند و محصول مورد نظر در قالبى که از قبل طراحى شده است تولید مى شود  محصولاتى را که در مرحله قالب گیرى به شکل نامطلوب و ناقص تولید مى شوند، دوباره آسیاب مى کنند و مورد استفاده قرار مى دهند. و یا به صورت فیلم های مختلف درآورده و در موارد مختلف مورد استفاده قرار می‌دهند.