تاثیر صنایع فولادی بر آبهای زیرزمینی کشور (۲)
استان مرکزی
مجموعه صنایع فولاد هیربد زرندیه در دشت زرندیه ساوه در استان مرکزی واقع شده است و ظرفیت تولید آن، یک میلیون تن در سال می باشد. اما دشت های مذکور در فهرست دشت های ممنوعه بحرانی استان مرکزی است.
مطالعات نشان می دهد طی چهار دهه گذشته، این استان، بالغ بر یک میلیارد و دویست میلیون متر مکعب، کسری مخزن داشته است. همچنین دشت زرندیه هم کسری مخزن سی و پنج میلیون مترمکعبی دارد. افت سالانه سطح آبهای زیر زمینی در این دشت در بازه هشتاد تا هشتاد و پنج سانتی متر می باشد. صنعت فولاد به عنوان یکی از صنایع آب بر، بحران موجود در این دشت را تشدید کرده است.
شواهد بیانگر یک وضعیت بسیار بحرانی در این منطقه در صورت تداوم این روند می باشد. خطر شور شدن آبها زیر زمینی هم وجود دارد.
استان یزد
در استان یزد مجموعه صنایع فولاد بافق یزد ( در دشت بهاباد- بافق)، صنایع فولاد ابر کوه ( در دشت ابرکوه) و صنایع فولاد یزد ( در شهر یزد) به عنوان صنایع آب بر به تشدید بحران کم آبی دامن زده است. به طوری که کسری سالانه آبخوان آبهای زیر زمینی در این استان، به دویست و سی میلیون متر مکعب رسیده است. علاوه بر این، سالانه حدود چهل و پنج سانتی متر از سطح آب های زیر زمینی کاسته می شود. گزارشات متعددی مبنی بر تغییر کیفیت آب هم منتشر شده است.
استان خراسان رضوی
مجتمع فولاد خراسان در دشت نیشابور واقع شده و ظرفیت تولید سالیانه آن، پانصد و پنجاه هزار تن میلگرد، شصت و سه هزار تن بیلت و ۶/۱ میلیون تن آهن اسفنجی است. سد بار آب مورد نیاز آن را تامین می کند. قبل از احداث سد، به کمک سه حلقه چاه، این آب تامین می گردید. سد مذکور در حال حاضر، تقریبا خشک است.
کاهش نزولات جوی در کنار برداشت بی رویه آب های زیز زمینی در این استان سبب شده تا کسری مخازن و فرونشست آبخوان‌ها رخ دهد. از بین سی و هفت دشت استان، سی و چهار مورد ممنوعه می باشند. در بیست دشت استان، پدیده فرونشست اتفاق افتاده است.
طبق مطالعات صورت گرفته در سطح ملی، بالاترین ریسک فرونشست زمین مربوط به استان خراسان رضوی است. به طور ميانگين، کسری مخازن آن به یک میلیارد متر مکعب می رسد.
باید اشاره که آب های زیر زمینی سهم هفتاد درصدی در تامین‌نیاز آبی استان خراسان رضوی دارند.
استان همدان
افت سطح آب های زیرزمینی در استان همدان در سه دهه اخیر، هفده متر بوده است. مجتمع فولاد راد همدان با ظرفیت تولید پانصد هزار تن در سال، در شهر کبود آهنگ به عنوان بزرگترین کارخانه فولادسازی در غرب کشور می باشد که سهم زیادی در افت سطح آب های زیرزمینی دارد. البته باید گفت در این استان، الگوی کشت در بخش کشاورزی بیشتر شامل گیاهان با نیاز آبی بالا بوده و این موضوع هم به تشدید بحران کم آبی دامن می زند.
استان همدان، کسری مخزن سالیانه دویست و سی و پنج میلیون متر مکعب و کسری مخزن، ۲/۵ میلیارد متر مکعبی را به خود اختصاص داده است.
راهکارهای پیشنهادی
کارخانه های تولید کننده فولاد کشور، عمدتا در دشت های ممنوعه و حتی ممنوعه بحرانی جانمایی شده اند. تامین آب مورد نیاز این کارخانه ها، سبب شده تا در کنار مشکل خشکسالی، به نابودی بیشتر منایع آب زیر زمینی منجر شود.
هر چند راهکاری برای مرتفع نمودن این مشکلات نمی توان ارائه داد. اما می توان مانع پیشرفت خسارات بیشتر شد. پیشنهاد می گردد که برای تامین آب مورد نیاز صنایع آب بر به ویژه صنایع فولادی از سایر منابع مانند پساب های تصفیه شده استفاده گردد. همچنین انتقال این صنایع به مکان هایی که مشکل تامین آب نداشته باشند هم راهکار دیگری است که ارائه می گردد.
دریاها نیز می توانند منبع خوبی برای این منظور باشند. البته بررسی جوانب آن باید توسط کارشناسان و مهندسین مشاور صورت گیرد.
نسرین دلاور
نظرات کاربران :