چرا دلار دوباره گران شد؟
اصغر بالسینی اقتصاد دان و استاد دانشگاه در خصوص گرانی دوباره دلار عنوان کرد:
به طور کلی دلایل گرانی دلار به چهار گروه عمده طبقه بندی می شود:
1-عوامل موثر بر عرضه ارز
الف- محدودیت فروش نفت و درآمد‌های ارزی ناشی از فروش نفت:
اگرچه آمار‌های قابل استناد قابل توجهی در این زمینه وجود ندارد، ولی می‌توان در خوشبینانه‌ترین حالت درآمد‌های ارزی سال ۱۳۹۹ را بین ۱۰ تا ۱۲ میلیارد دلار حدس زد، این مسئله به شدت موجب تنگ شدن بخش عرضه ارز در اقتصاد ملی شده است
ب- عدم بازگشت بخش قابل توجهی از درآمد‌های ناشی از فروش نفت در سال‌های گذشته
پ- محدودیت صادرات غیرنفتی کشور در سال ۹۹ به ویژه بعد از بحران کرونا
آمار‌ها نشان می‌دهد در سه ماهه سال ۱۳۹۹ صادرات غیرنفتی کشور به عددی حدود ۶.۳ میلیارد دلار رسیده است که افت ۵۰ درصدی نسبت به سال ۱۳۹۸ را نشان می‌دهد این مسئله نیز باعث شده تا بخش عرضه ارز در اقتصاد کشور به شدت دچار مشکل شده و عملاً ارز قابل توجهی جهت تامین نیاز‌های کشور وجود نداشته باشد.
ت- عدم بازگشت ارز‌های صادراتی
در این زمینه هم آمار‌های رسمی گرچه وجود ندارد، اما می‌توان حدس زد نزدیک به ۲۷ میلیارد دلار از درآمد‌های ناشی از صادرات غیرنفتی در سال‌های گذشته هنوز به کشور بازنگشته است.
2-عوامل تاثیرگذار بر تحریک تقاضای ارز
در این زمینه اولین عامل وجود نیاز‌های انباشته واردکنندگان خصوصاً بعد از رفع نسبی معضل کرونا در اقتصاد است که این مسئله باعث شده که واردکنندگان نیاز‌های خودشان را وارد بازار کنند و از این حیث تقاضای قابل توجهی به بازار وارد شده است.
3- حضور سفته بازان یا نوسان گیران در بازار
با توجه به انتظارات تورمی بالایی که در اقتصاد کنونی وجود دارد کسانی جهت حفظ قدرت خرید به دنبال تبدیل ریال به هستند. این عامل نیز تا اندازه ای به بازار تقاضای مضاعف وارد کرده است.
4- امتناع بانک مرکزی از عرضه ارز به بهانه مقابله با پولپاشی
بانک مرکزی به عنوان نهاد متولی حفظ ارزش پول ملی از ابزار‌های مختلفی جهت حفظ ارزش پول ملی استفاده می کند که بخشی از آن نیز تامین نیاز‌های واقعی ارزی در بازار است. در حال حاضر بانک مرکزی به بهانه مقابله با پول پاشی در بخش ارزی عملا بخش قابل توجهی از نیاز‌های واقعی ارزی تولیدکنندگان را سرکوب کرده که این مسئله در یک افق میان مدت می‌تواند به مشکلات جدی در حوزه تولید کشور منجر شود به عنوان مثال در هم اکنون تامین کنندگان قطعات خودرو که نیازمند واردات مواد اولیه خصوصا در صنعت متالورژی پودر هستند عملاً امکان اخذ ارز ندارند که این مسئله می‌تواند به شدت خطر آفرین باشد. بال دوم تحولات یا بخش دوم تحولات را می‌توان
در عدم بازگشت ارز صادراتی دولت مقصر است یا صادرکنندگان؟
بالسینی در پاسخ به این سوال که در عدم بازگشت ارز صادراتی دولت مقصر است یا صادرکنندگان، عنوان کرد: علت‌های مختلفی دخیل هستند. بخشی از آن ناشی از محدودیت خود صادرکنندگان می باشد. هم اکنون بانک مرکزی به درستی و البته با هشدار‌ها نهاد‌های نظارتی مانند دستگاه قضایی به دنبال فشار جهت بازگشت ارز‌های ناشی از صادرات غیرنفتی به چرخه اقتصاد ملی است. اقتصاد ایران به شدت نیازمند ارز ناشی از صادرات غیر نفتی و بازگشت آنان به چرخه اقتصادی بوده و در شرایطی که اقتصاد ملی با یک جنگ اقتصادی تمام عیار از طرف دشمنان مواجه است هر نوع ناکارآمدی در این زمینه خطایی نابخشودنی است. در حال حاضر پیکان اعتراضات به بخش خصوصی است، اما این نکته را نباید فراموش کرد که بخشی از عدم بازگشت ارز صادراتی به شرکت‌های شبه دولتی و وابسته به نهاد‌ها مربوط است که در این زمینه هم باید فشار‌های قابل توجهی وارد آید.
مریم ناطقی
نظرات کاربران :