ضايعات الكترونيكی

ضايعات الكترونيكی (e-waste) : صنعت الكترونيك از رشد بالا و سریعی برخوردار بوده است . همراه با اين رشد، محصولات منسوخ شده و قديمي صنعت روز به روز افزايش پيدا می کند ؛ ضايعات الكترونيكي اکنون بيشترين رشد را در دنياي صنعت امروز داراست و بيشترکشورهای صنعتي گريبان گیر اين مساله هستند .اکنون بيشتر دولت ها به فكر بازيافت اين محصولات به صورت جامد هستند. بخشي از زباله صنعتي، طيف وسيعي از وسايل الكترونيكي مثل فريزر، وسايل تهويه مطبوع، تلفن های دستی، ضبط صوت های شخصي و کلیه وسايل الكتریکی مصرفي تا رايانه را شامل مي شود.

انواع ضايعات الكترونیکی در رايانه

١. تجهيزات فناوری اطلاعات
٢. تجهيزات سرگرم کننده
٣. تجهيزات ارتباط از راه دور
۴. وسايل سمعي و بصری مانند ديسك فشرده،
۵. انواع مختلف پرينتر ها و تجهيزات آنها مانند کاتريج
۶. مدارهاي الكترونيكي پرينتر ها
٧. باتری ها

ضايعات الكترونيكي مشکلی بحرانی است

١. ضايعات الكترونيكي مخاطره انگيز است . ضايعات الكترونيكي شامل ١٠٠٠ نوع ماده مختلف است که خيلي از آن ها سمي است و ممكن است آلودگي های جديدی ايجاد کند.
٢. مواد الكترونيكي به علت پيشرفت سريع در تكنولوژي کارايي مطلوب خود را از دست مي دهد و بيش از ساير مواد توليدیي، ايجاد ضایعات مي کند.

• در آمريكا بيش از ساير کشورها از رايانه شخصي استفاده مي شود . بيش از ٥٠ درصد خانواده ها داراي رايانه شخصي هستند
• تا سال ٢٠٠٥ به ازاي وارد شدن هر رايانه جديدي به بازار، يك رايانه از رده خارج مي شود.
• در آمريكا بيش از سايرکشورها از رايانه شخصي استفاده مي شود( ٥٠ درصد)
• تنها در کالیفرنيا بيش از ٢ بيليون دلار خرج بازيافت اين مواد درعرض ٥ سال آينده خواهد شد.
• در سال ١٩٩٨ بيش از ٢٠ ميليون رايانه در آمريكا از رده خارج شد که معادل ٥ تا ٧ ميليون تن وزن داشت و ٣  تا ٥ درصد در سال به آن اضافه مي شود. در سال، ٥ درصد مواد جامد بازيافتی را تشكيل مي دهد.

ضايعات الكترونيكي از کجا می آيند؟

در امور کوچک و شخصي : امروزه به علت افزايش تكنولوژی، وجود نرم افزارهاي کاربردي جديد، ... معمولا هر ١٨ ماه يك بار رايانه ها را ارتقاء داده و هر رايانه بيش از چهارالی پنج سال عمر مفيد ندارد . توسط مراکز بزرگتر : مثل شرکت ميكروسافت که داراي ٥٠٠٠٠ کارمند در سراسر جهان است و هر سه سال يكبار، رايانه جديد براي اعضا تهيه مي کند.چه بعضي از آن ها بيش يك رايانه در اختيار دارند.

ضايعات الكترونیکی به کجا می روند؟

1- در سال ١٩٩٧ بيش از 2.3 ميليون تن ضايعات الكترونيكي در آمريكا سوزانده و يا در زمين دفن شدند . به نظر مي رسد بيشتر ضايعات الكترونيكي، خانگی يا مربوط به سازمان های کوچک است که به جای عمليات بازيافت، آن ها را می سوزانند.
2- بعضي از رايانه ها استفاده دوباره مي شوند . یعنی وقتي که استفاده کننده شخصي آن را از رده خارج مي کند، توسط افراد ديگر مورد استفاده قرار مي گيرد که البته ميزان آن سه درصد است . اين ها به مدارس و يا شرکت هايي که سود چنداني ندارند فرستاده مي شوند . بعضي از مغازه ها آن را به قيمت کمتری مي خرند، تعمير ميکنند و دوباره
براي سوددهي به قيمت پايين مي فروشند؛
3- بازيافت هاي خانگي : بازيافت مواد خيلي بهتر از خاکستر  کردن آن ها است . در سال ١٩٩٨  یازده رصد رايانه ها بازيافت می شد و هر ساله ١٨ درصد به آن اضافه مي شود و به نظر مي رسد که 12.75 ميليون رايانه (شامل مانيتور و صفحه کلید ) در سال ٢٠٠٢ بازيافت شود . معمولا براي بازيافت هر قطعه از رايانه ١٠ تا ٣٠ دلار خرج مي شود، چه بعضي از قطعات رايانه بسيار ارزانتر از بازيافت آن است و طبيعتا افراد ميلي براي بازيافت آن پيدا نمي آنند.
4- زندان ها : در بعضي از زندان هاي آمريكا حدود ٥٠٠٠٠ نفر مشغول به بازيافت ضايعات الكترونيكي هستند و ٣٥٠ شغل جديد در زندان ها پديد آمده است البته مطابق با استاندارد OSHA اين کار درست نيست چرا کهسلامت زندانيان را به مخاطره مي اندازد.

خطرات موجود در ضايعات الكترونيكي

با وجود اينكه ضايعات الكترونيكي حاوي موادي سمی هستند، افراد کمی با اين موضوع آشنا هستند؛ موادي مانند : جيوه در monitor cathode ray tubes) CRTs) سرب و کادميويم که در ساخت صفحه مدارات، اکسید سرب و کادميوم در صفحات مانيتور هاي صفحه تخت ،کادميوم در باتری هاي رايانه ، پلاستيك هایی که در کیس های رايانه استفاده میشود، کابل های معمولي و کابل های حاوی پلي وينيل کلراید (PVC) که در هنگام سوختن (جهت آزاد سازی مس از درون سيم ها) اکسیدهای سمي آزاد مي سازند. به علت وجود اين گونه خطرات، بازيافت مواد الكترونيكي علاوه بر پيگردهاي قانوني، داراي مشكلات محيط زیستی خواهد بود . به همين علت با سوزاندن و يا دفن کردن ضايعات رايانهای  مشكلات اساسي از طريق ايجاد آلودگي های محيط زيستي به وجود خواهد آمد . دفن ضايعات باعث مي شود مواد سمي به درون آب های جاری و زيرزميني آزاد شوند؛ همچنين سوزاندن اين مواد باعث ورود مواد سمي و اکسیدها به درون هوا مي شود . به همين علت بازيافت رايانه ها خطرات جدی از جنبه های محيط زيستي و شغلي، در برخواهند داشت . به خصوص زماني که صنعت بازيافت به علت سود دهی کم آن، مقررات مرتبط با مسائل ايمني کار آنان را رعايت نمی کنند. 

فهرست اجزاء الكترونیکی سمي در رايانه

• تخته مدار رايانه که دارای فلزات سنگين مثل سرب و کادميوم است
• باطريهاي رايانه که داري کادميوم است
• لامپ پرتو کاتدی به همراه اکسید سرب و باريم
• کابل های مسي با پوشش " پي وی سي "  قطعات پلاستيكي رايانه که در زمان سوخته شدن برای بازيافت فلزات ارزشمند دي اکسیدهای بسيار سمي را از خود آزاد مي کنند.