لوله فلزی بهتر است یا لوله پلاستیکی؟

مقدمه

لوله یکی از نیازهای مهم در ساختمان سازی و پروژه های انتقال آب، گاز، سوخت و ... به شمار می رود. طیف متنوعی از لوله ها به ویژه لوله های فلزی و پلاستیکی برای این منظور مورد استفاده قرار می گیرند. البته از سال ۱۳۶۵ به بعد لوله های سربی و لحیم سرب در لوله‌های مسی به سبب مشکلات ناشی از مسمومیت به طور کامل در سطح جهان کنار گذاشته شدند. هر چند بعضی از لوله های پلاستیکی هم در مجاورت با آب، در معرض خطر آلودگی شیمیایی قرار می گیرند.

جنس لوله می تواند کیفیت آب آشامیدنی را تا حد زیادی تحت تاثیر قرار دهد. در این مطلب به بررسی ویژگی های لوله های پلاستیکی و فلزی پرداخته شده است تا برتری آن‌ها نسبت به یکدیگر مشخص گردد. 

لوله‌ های پلاستیکی 

مهم ترین لوله های پلاستیکی از جنس پلی وینیل کلرید یا همان پی وی سی، پلی وینیل کلرید کلرینه شده (CPVC) و پلی اتیلن هستند.‌ این لوله ها معمولا دارای وزن کمی بوده و دچار زنگ زدگی و خوردگی نمی شوند. سهولت در برش آن‌ها نیز حائز اهمیت است. 

لوله‌ های PVC

لوله های پی وی سی کاربرد بسیار زیادی در پروژه‌های لوله کشی دارند. نصب این لوله های پلاستیکی، به آسانی انجام می شود و برای اتصال آن‌ها می توان روش های متعددی جمله جوش، اتصالات مکانیکی و گیره ها را به کار برد.

این نوع لوله ها را در فضای باز هم می توان نصب کرد. البته به منظور افزایش عمر مفید لوله و جلوگیری از آسیب های احتمالی، باید برخی تمهیدات را در نظر گرفت. 

با این حال لوله های PVC   دارای نقطه ضعف ها و محدودیت هایی نیز می باشند. در واقع این لوله ها مقاومت کافی در برابر حرارت بالا ندارند. برای خطوط آب گرم نمی توان از آنها استفاده نمود‌. به خاطر تخریب گرمایی پلاستیک، برای لوله کشی مختص به آب آشامیدنی گزینه مناسبی به شمار نمی آید. 

لوله های CPVC 

لوله CPVC در واقع معایب لوله های پی وی سی را مرتفع کرده و کلر به کار رفته در ساختار آن سبب می شود که در برابر حرارت، مقاومت بیشتری داشته باشد. این گروه از لوله های پلاستیکی برای خطوط انتقال آب آشامیدنی مناسب هستند. البته به منظور جلوگیری از اتلاف انرژی برای انتقال آب گرم لازم است که عایق بندی شود.‌ 

لوله های پلی اتیلن 

لوله پلی اتیلن از مقاومت مناسبی در برابر حرارت برخوردار است. از این رو در خطوط آب آشامیدنی و همچنین سیستم‌ های گرمایش آب گرم  مورد استفاده قرار می گیرد. هر چند امکان اتصال این لوله به آب گرم کن وجود ندارد و می بايست در حد فاصل لوله و آب گرم کن از لوله کوتاه مسی استفاده کرد.

از آنجایی که انعطاف پذیری این نوع لوله ها بالاست امکان استفاده از آنها در بین دیوارها و اطراف گوشه‌ها وجود دارد. عمر مفید لوله پلی اتیلن، بالا بوده و می تواند دمای انجماد را به‌ راحتی تحمل نماید. 

لوله های فلزی

لوله های فلزی انواع مختلفی دارند؛ از جمله لوله مسی، برنجی، چدنی، فولادی و استیل.

لوله‌های برنجی و مسی در گذشته بیشتر استفاده می شدند. امروزه به دلیل بالا بودن قیمت این لوله ها، استفاده از آنها صرفه اقتصادی ندارد. هر چند که ویژگی هایی همچون مقاومت در برابر خوردگی آنها نیز مورد توجه است.‌ 

لوله های فولادی علاوه بر برخورداری از استحکام  و مقاومت کافی در برابر آسیب های مختلف، هزینه کمتری دارند و استفاده از آنها در سیستم های لوله کشی بسیار مقرون به صرفه تر خواهد بود. 

لوله‌های فولادی گالوانیزه 

لوله‌های فولادی گالوانیزه به کمک لایه نازکی از فلز روی، پوشش دهی می شوند تا در برابر زنگ زدگی،   خوردگی و ایجاد رسوبات معدنی، مقاوم گردند. این لوله های فولادی در لوله کشی و پروژه های آبرسانی به کار می روند. لوله‌های گالوانیزه معمولا عمر مفیدی حدود سی سال دارند و نسبت به سایر لوله های فولادی، قیمت مناسب تری دارند. 

لوله های فولادی سیاه

منظور از لوله های فولادی سیاه، لوله هایی است که سطح آن ها با اکسید آهن تیره رنگ، پوشیده شده و در مواردی که محافظت گالوانیزه، نیاز نباشد مورد استفاده قرار می گیرند.

این لوله ها در سیستم انتقال آب و گاز در مناطق روستایی و شهری کاربرد بسیاری دارند. علاوه بر این، در حمل بخار و هوای تحت فشار زیاد نیز استفاده می گردد. با توجه به اینکه لوله های فولادی سیاه در برابر حرارت مقاوم هستند در سیستم‌ های اطفای حریق هم می توان کاربرد آن‌ها را دید.  

لوله‌ های استیل 304 

لوله‌های استیل 304 نمونه دیگری از لوله های فلزی می باشند که جهت حمل سیالات استفاده می شوند. ویژگی هایی از جمله استحکام، مقاومت بالا در برابر خوردگی، مقاومت در برابر هدایت گرمایی و الکتریکی سبب محبوبیت این نوع لوله شده است. علاوه بر این امکان تمیز کردن آن به سهولت وجود دارد.  

در مجموع می توان گفت هر یک از انواع لوله فلزی و پلاستیکی بسته به نوع نیاز، کارایی دارند. همچنین در پروژه ها، جنبه اقتصادی آنها نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است.