آشنایی با انواع گریدهای ورق روغنی

یکی از پرکاربردترین محصولات فولادی، ورق روغنی یا ورق سرد است. تولید ورق روغنی طبق استانداردهای متفاوتی صورت میگیرد که هرکدام از آنها خواص مکانیکی و شیمیایی منحصر به خود را دارند و برای کاربردی خاص مناسب هستند. در این مقاله ویژگی و کاربرد انواع گریدهای ورق روغنی(گریدهای ورق سرد) را مورد بررسی قرار میدهیم.
دسته بندی انواع گریدهای ورق روغنی
ورقهای روغنی بر اساس استانداردهای متفاوتی تولید میشوند و معروف ترین استاندارد ورق روغنی، استاندارد DIN میباشد. این استاندارد مخفف موسسه استاندارد آلمان(Deutsches Institut für Normung) است. کلمه stahl در زبان آلمانی به معنای فولاد میباشد و از آنجایی که ورق روغنی نوعی ورق فولادی می باشد، در نام گذاری گریدهای ورق سرد از st که مخفف این واژه است، استفاده میکنند.
مهمترین انواع گریدهای ورق روغنی عبارتند از:
- St12
- St13
- St14
- St16
- EK2
- QSTE
ورق روغنی st12
این نوع ورق سرد دارای گریدی نسبتا پایین بوده و میزان کشش آن 28 درصد در دقیقه میباشد که نسبت به سایر گریدهای ورق روغنی کمتر است؛ از این رو به آن ورق روغنی معمولی نیز گفته میشود. گرید st12 پر مصرف ترین نوع از گریدهای ورقهای سرد است و از این رو کارخانه جات زیادی در جهان به تولید این گرید پرداخته اند. در حال حاضر در کشور ایران شرکتهایی نظیر فولاد مبارکه اصفهان و فولاد غرب به تولید این محصول در خط تولید خود میپردازند اما با توجه به تقاضای بالای این محصول و برای جبران کمبود آن واردات ورق سرد از کشورهایی همچون روسیه، چین و کره انجام میگیرد.
حداکثر عناصر به کار رفته در گرید ST12 در نمودار بالا آمده است. فلز پایه در انواع گریدهای ورق روغنی آهن می باشد و حدود 99 در صد در تولید ورق روغنی سهم دارد. بعد از آهن بیشترین عنصر به کار رفته در این گرید ورق روغنی، منگنز است و این عنصر به افزایش استحکام و سختی فولاد کمک می کند. فسفر و گوگرد هرکدام به میزان 0.035 در صد در تولید ورق روغنی گرید ST12 نقش دارند. میزان این عناصر تا حد ممکن کم است تا از شکنندگی فولاد جلوگیری شود و خواص مکانیکی آن بهبود یابد.
ورق روغنیst13
ورقهای روغنی با گرید st13 ، به نام ورق نیمه کششی نیز معروف هستند و در صد آلیاژ به کار رفته در این نوع از گریدهای ورق روغنی، نسبت به گرید st12 کمتر است. به همین سبب کشش بیشتری نسبت به ورقهای st12 دارند و میزان کشش ورقهای گرید st13 تا 34 در صد در دقیقه میباشد.
میزان آهن به کار رفته در گرید st13 بالای 99 در صد است. میزان کربن به کار رفته در این گرید حداکثر 0.45 در صد می باشد که نسبت به گرید ST12، کمتر است و در نتیجه خاصیت شکل پذیری بیشتری در مقایسه با گرید ST12 دارد. به همین دلیل برای تولید قطعات پیچیده با فرآیند کشش عمیق بسیار مناسب است. سطح صاف و یکنواخت ورق ST13، ناشی از فرآیند نورد سرد، آن را برای کاربردهایی که علاوه بر شکل پذیری، ظاهر مناسب نیز اهمیت دارد، ایدهآل میسازد. خواص مکانیکی ورق ST13، به آن اجازه می دهد تا در فرآیندهای تولیدی متنوع، به خوبی عمل کند و به وسیله آن قطعاتی با کیفیت و دقت بالا تولید شوند.
ورق روغنیst14
میزان کشش و تغییر طول در گرید st14 نسبت به دو گرید ذکر شده در بالا بیشتر است و به نام ورق فوق کششی نیز شناخته میشوند. خاصیت کششی بالای این گرید ورق روغنی تا مدت زمان معینی پایدار است و پس از این مدت (معمولا بعد از 6 ماه) خاصیت خود را از دست میدهند به همین دلیل در زمان خرید این محصول باید به تاریخ انقضای آن توجه نمود.
همانطور که در نمودار بالا نشان داده شده است میزان عناصر آلیاژی در این گرید ورق روغنی نسبت به گریدهایst12 و st13 کمتر است و خاصیت کشش بیشتر این گرید، به همین دلیل میباشد.
ورق روغنی st16
زمانی که کششی بالاتر از ورق st14 نیاز باشد از ورق st16 استفاده میشود این ورق که به ورق فوق فوق کششی معروف است درصد کربن کمتری نسبت به سایر ورقها دارد. این گرید ورق روغنی شکل پذیری بالایی داشته و بسته به نیاز مصرف کننده در شرایط و انواع خاصی تولید میشود.
گرید EK2
ورق EK2 دارای خاصیت لعاب پذیری است و در برابر سایش مقاومت بسیار بالایی دارد. گرید EK2 معمولاً دارای سطحی بسیار صاف و یکنواخت بوده که آن را برای فرآیندهایی مانند رنگآمیزی و فرمدهی مناسب میسازد. این نوع گرید ورق روغنی به دلیل ویژگیهای خاص خود در صنایع مختلفی از جمله لوازم خانگی کاربرد دارد.
گرید QSTE
ورق روغنی QSTE (Quality Steel for Thermo-Mechanical Processing) یک نوع ورق فولادی پیشرفته است که به طور ویژه برای کاربردهای نیازمند مقاومت بالا و قابلیت شکلپذیری در شرایط سخت، طراحی شده است. ورقهای QSTE دارای استحکام و سختی مناسبی هستند و قابلیت کشش بالا و فرمدهی بسیار خوبی را ارائه میدهند، که آنها را برای تولید قطعات پیچیده و باربر مناسب می سازد. شاخصه اصلی ورق سرد QSTE ضد سایش بودن، ضد خوردگی و ضد زنگ بودن این ورق می باشد و در محیطهایی که با مواد خورنده سر و کار داشته و در معرض سایش هستند استفاده از این ورق مطلوب است.
مشخصات گریدهای ورق روغنی
انواع گریدهای ورق روغنی دارای مشخصات متفاوتی از لحاظ استحکام کششی، استحکام تنشی و حداکثر میزان افزایش طول هستند. مشخصات 3 گرید اصلی و پر کاربرد ورق سرد در جدول زیر آمده است:
گرید |
استحکام کششی (مگا پاسکال) |
استحکام تنشی (مگا پاسکال) |
حداکثر میزان افزایش طول |
St12 | 270 الی 410 | 280 | 28 درصد |
St13 | 270 الی 370 | 240 | 34 در صد |
St14 | 270 الی 350 | 210 | 38 درصد |
- استحکام کششی به معنای بیشترین میزان کششی است که ورق روغنی می تواند بدون آسیب دیدگی تحمل کند.
- استحکام تنشی به معنای بیشترین تنشی است که ورق روغنی پس از آن دچار تغییر شکل پلاستیک می شود و هر تغییر شکلی که بالاتر از استحکام تنشی صورت بگیرد دائمی است.
- حداکثر میزان افزایش طول در گریدهای ورق روغنی بدین معناست که طول آن گرید در هر دقیقه چند درصد افزایش می یابد.
ویژگی گریدهای ورق روغنی
میزان عناصر به کار رفته در هر یک از گریدهای ورق روغنی متفاوت است و در نتیجه تفاوت هایی در برخی از ویژگی های آنها وجود دارد. در جدول زیر می توانید ویژگی هر یک از گریدهای ورق سرد را مطالعه کنید.
نام گرید ورق روغنی | ویژگی |
St12 |
· سطح صاف و صیقلی · سطح درخشان و روغنی · ابعاد دقیق و مشخص · مقاومت بالا در برابر خوردگی و زنگ زدگی · قابلیت کشش پایین |
St13 |
· توان تحمل وزن بالا · قابلیت کشش بالا بدون ایجاد شکستگی و ترک · مقاومت بالا در برابر ضربه · سطح درخشان و صیقلی |
St14 |
· قابلیت جوشکاری · قابلیت رنگ پذیری · قابلیت شکل پذیری و فرم دهی بالا · سطح درخشان و صیقلی |
St16 |
· مقاومت مکانیکی بالا · انعطاف پذیری بالا · قابلیت شکل پذیری عالی · قابلیت ایجاد پوشش روی سطح ورق |
EK2 |
· خاصیت لعاب پذیری بالا · خاصیت ضد سایش |
QSTE |
· ضد ساییدگی · ضد خوردگی · ضد زنگ زدگی |
کاربرد انواع گریدهای ورق روغنی
هریک از گریدهای ورق روغنی ویژگی و خواص فیزیکی و مکانیکی متفاوتی دارند و انتخاب گرید متناسب با کاربرد، سبب عملکرد بهتر این محصول می شود.
کاربرد انواع گریدهای ورق سرد در جدول زیر آمده است:
نام گرید ورق روغنی | کاربردها |
ST12 |
· تولید لوله و میله فلزی · تولید انواع تسمه · ساخت درب و پنجره در صنعت ساختمان · ساخت انواع تابلوهای تبلیغانی و راهنمایی · ساخت لوازم خانگی و ظروف فلزی · تولید قطعات مختلف خودرو |
ST13 |
· تولید بدنه و قطعات داخلی خودرو · ساخت درب و پنجره و پروفیلهای ساختمانی · ساخت مخازن سوخت و تانکرهای آب · تولید لوازم خانگی مانند یخچال و گاز · تولید یراق و ابزار |
ST14 |
· تولید قطعات خودرو · تولید درب و پنجره انواع پروفیل ساختمانی · تولید لوازم خانگی |
ST16 |
· تولید قطعات داخلی و بدنه خودرو · ساخت سازههای فلزی همچون پل، ستون و ... · تولید ظروف بسته بندی مواد غذایی · تولید قطعات و بدنه ماشین آلات و تجهیزات کشاورزی |
EK2 |
· تولید قطعات خودرو · تولید لوازم خانگی |
QSTE | · ساخت قطعات زیرین خودرو |
راهنمای خرید ورق روغنی
آشنایی با انواع گرید ورق روغنی یکی از مهم ترین نکات در انتخاب و خرید این محصول می باشد، زیرا کاربرد هر یک از گریدها متفاوت بوده و خرید باید بر اساس کاربرد و نیاز مصرف کننده صورت بگیرد. عوامل دیگری همچون قیمت، ابعاد، وزن و کارخانه تولیدکننده از دیگر فاکتورهای مهم در خرید گریدهای ورق سرد میباشد.
نظرات کاربران :