بازیافت نخاله های ساختمانی و اهمیت آن

مقدمه

نخاله های ساختمانی که خود شامل انواع ضایعات از جمله مصالح ساختمانی مانند سنگ، گچ، سیمان، آجر، ضایعات آهنی مانند میلگرد، تیرآهن و ... هستند در فعالیت‌ های ساختمانی و عمرانی اعم از تعمیر، بازسازی، تخریب و احداث تولید می شوند.
از آنجایی که عمدتا این ضایعات، حجم زیادی را اشغال می کنند، در مناطق شهری، یک معضل بزرگ تلقی می شوند. امروزه بازیافت نخاله های ساختمانی این معضل را به یک فرصت در کشور های مختلف تبدیل کرده است.

میزان  تولید نخاله‌ های ساختمانی

صنعت ساختمان سازي در سراسر دنیا به طور میانگین، چهل درصد از کل مواد خام و دوازده درصد از مصرف آب را به خود اختصاص می دهد. سهم این صنعت در مصرف انرژی نیز بالا می باشد. همچنین چوب به عنوان یکی دیگر از مصالح پر کاربرد در این صنعت شناخته می شود. از این رو بازیافت نخاله های ساختمانی می تواند نقش مهمی در جلوگیری از اتلاف بسیاری از مواد و مصالح ساختمانی و همچنین کمک به محیط زیست داشته باشد.
بیان کردن آمار دقیق از میزان تولید نخاله های ساختمانی در سطح دنیا به صورت دقیق، کار دشواری است. اما آنچه از گزارشات مشخص است این ضایعات، بین سیزده تا بیست و نه درصد از کل ضایعات را شامل می شوند.
علاوه بر این در برخی گزارشات، حجم آن را بیست و سه تا سی و سه درصد  از کل زباله های خشک شهری هم عنوان می کنند.
از نگاهی دیگر و از نظر وزنی، نخاله های ساختمانی، تقریبا پانزده تا سی درصد از کل ضایعات جامد شهری، کشاورزی، معادن و صنایع را تشکیل می دهند.

 انواع نخاله های ساختمانی

همان طور که در ابتدای مطلب اشاره شد، نخاله های ساختمانی شامل طیف متنوعی از ضایعات از جمله ضایعات آهنی و غیر آهنی، گچ، آجر، کاشی، قیر، بتن و شیشه، عایق ها، سیم و کابل های برق، چوب، پلاستيک، بلوک های سیمانی، لوله های برق کشی، پلاستيک و ... هستند.

بیشترین نخاله ساختمانی مربوط به کدام مصالح ساختمانی است؟

در بین نخاله های ساختمانی، حجم زیادی از سنگ، آجر، بتن، آسفالت، خاک و بلوک دیده مي شود. معمولا چهل تا پنجاه درصد از کل نخاله های ساختمانی، مربوط به این‌ گروه از ضایعات است. معمولا ضایعات چوبی نیز بیست تا سی درصد و سایر ضایعات مانند فلزات، شیشه، آزبست، گچ، پلاستیک و ... بیست تا سی درصدی بعدی را تشکیل می دهند.

چرا باید نخاله های ساختمانی بازیافت شوند؟

ضایعات ساختمانی علاوه بر اینکه برای دفن به فضای زیادی نیاز دارند، مستلزم هزینه زیادی جهت حمل و نقل و دور نمودن از محل اولیه هستند. از طرفی فشرده و متراکم سازی آنها کار دشواری بوده، همچنین هزینه مصالح ساختمانی با روندی رو به رشد در حال افزایش است. بنابراین با بازیافت نخاله های ساختمانی می توان به رفع این مشکلات و بهره مندی مجدد از ضایعات مذکور پرداخت.

اهمیت و کاربرد نخاله‌ های ساختمانی

بازیافت نخاله های ساختمانی موجب صرفه جویی قابل توجهی هم در مصرف انرژی، هم در مصرف آب و هم مصرف مصالح ساختمانی می شود. از این رو در کشور های پیشرفته با پی بردن به این مهم، توجه ویژه ای به بازیافت این ضایعات دارند.
در رابطه با کاربرد نخاله های ساختمانی باید اشاره کرد  که برای بتن سازی قابل استفاده هستند. همچنین در طراحی پارک ها، راه سازی و زیرسازی آنها به کار برده می شوند. به منظور محوطه سازی هم می توان از آنها استفاده نمود.

بازیافت نخاله‌ های ساختمانی در کشورهای مختلف

در کشور های مختلف، قوانين متعددی جهت بازیافت نخاله های ساختمانی وضع شده. همچنین اقدامات زیادی برای این‌منظور صورت گرفته است. به عنوان مثال در آمریکا، آژانس حفاظت محیط‌ زیست، بستر لازم جهت ارتباط نهاد های مختلف در این حوزه را بر عهده دارد تا فرآیند جمع آوری و بازیافت این ضایعات به سهولت انجام شود.
در اروپا، انجمن تخریب، چنین وظیفه ای را بر عهده دارد. در کشور آلمان، بالغ بر چهارصد شرکت در زمینه بازیافت نخاله های ساختمانی فعال بوده و نزدیک به نود درصد از این ضایعات را بازیافت می کنند.
در انگلستان، فضای کافی برای دپوی نمودن نخاله های ساختمانی وجود ندارد، به همین دلیل بازیافت آنها با جدیت دنبال می شود که نتایج مطلوبی را هم به دنبال داشته است.‌

دانمارک موفق شده تا بازیافت نود و پنج درصدی ضایعات ساختمانی را برای خود ثبت نماید. در هلند که عمدتا بتن و آجر به عنوان نخاله ساختمانی به چشم می خورد، مالیات و عوارض مربوطه کاهش یافته و یارانه نیز اختصاص داده شده، در نتیجه نرخ بازیافت این ضایعات، به نود درصد رسیده است.
در برزیل هم با تدوین قوانین خاص، هزینه بازیافت از هزینه دفع به روش های دیگر کمتر بوده تا مشوقی برای بازیافت آنها باشد.
در مورد ایران، آمار دقیق از میزان بازیافت نخاله های ساختمانی وجود ندارد. اما به هر ترتیب، مسیر زیادی برای رسیدن به کشور های پیشرفته در این زمینه، باقی مانده است. لذا توجه به این مهم می بایست به صورت جدی تر در دستور کار مسئولین قرار گیرد.