چگونه زنگ زدگی آهن را از بین ببریم ؟

زنگ زدگی آهن یکی از مشکلات رایج در صنایع و زندگی روزمره است. این پدیده که اکسیداسیون نیز نام دارد، ناشی از واکنش شیمیایی آهن با رطوبت و اکسیژن در هوا است و می‌تواند به تدریج به تخریب و آسیب دیدگی اجسام آهنی منجر شود. این مشکل می‌تواند ساختار و استحکام فلز و در نتیجه‌ سازه را در معرض خطر قرار دهد، از این رو پوشش‌دهی آن اهمیت زیادی دارد. در این مقاله، به بررسی روش‌های از بین بردن زنگ زدگی آهن می‌پردازیم.

شناسایی زنگ زدگی آهن

شناسایی زنگ زدگی آهن یکی از مراحل کلیدی در مدیریت و نگهداری اجسام آهنی است. زنگ زدگی آهن معمولاً به صورت لکه‌های قهوه‌ای یا قرمز رنگ بر روی سطح آهن ظاهر می‌شود.

در مراحل اولیه، زنگ زدگی آهن ممکن است به شکل یک لایه نازک و پودری دیده شود، اما اگر به موقع شناسایی نشود، می‌تواند به عمق بیشتری نفوذ کرده و به تخریب ساختار آهن منجر شود.

همچنین، بررسی دوره‌ای و منظم سطوح آهنی به شناسایی زود هنگام زنگ زدگی آهن کمک می‌کند و امکان انجام اقدامات پیشگیرانه و ترمیمی را فراهم می‌آورد.

 دلیل زنگ زدگی آهن چیست؟

زنگ زدگی آهن به دلیل واکنش شیمیایی بین آهن، رطوبت و اکسیژن در محیط رخ می‌دهد. این پدیده معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که آهن در معرض رطوبت، باران، یا حتی هوای مرطوب قرار گیرد.

در این شرایط، اتم‌های اکسیژن موجود در هوا با آهن ترکیب شده و اکسید آهن را تشکیل می‌دهند که به صورت زنگ زدگی نمایان می‌شود.

علاوه بر این، عوامل دیگری مانند وجود نمک، اسیدها و مواد شیمیایی در محیط نیز می‌توانند سرعت این واکنش را افزایش دهند. به‌ویژه در مناطق ساحلی یا صنعتی، غلظت بالای نمک و آلودگی‌های شیمیایی می‌تواند به طور قابل توجهی خطر زنگ زدگی آهن را افزایش دهد.

در نتیجه، زنگ زدگی آهن یک فرآیند طبیعی است که تحت تأثیر شرایط محیطی و ترکیبات شیمیایی موجود در آن قرار دارد.

 روش‌های از بین بردن زنگ زدگی آهن

برای از بین بردن زنگ زدگی آهن، روش های متنوعی وجود دارد و بسته به شدت زنگ زدگی و نوع سطح آهنی می‌توان این روش ها را به کار برد. روش مکانیکی، روش شیمیایی و روش الکتروشیمیایی از جمله روش‌های از رفع زنگ آهن هستند که هر کدام از این روش‌ها خود دارای چند روش می‌باشند.

روش‌های مکانیکی

از بین بردن زنگ ‌زدگی آهن به روش مکانیکی، شامل تکنیک‌هایی است که با استفاده از ابزار و تجهیزات فیزیکی، زنگ‌زدگی و آلودگی‌های سطحی را حذف می‌کنند . این روش شامل سند بلاست ،سیم کشی، سنباده زنی و ... می‌شود.

سندبلاست

سندبلاست یکی از روش‌های مؤثر و رایج برای از بین بردن زنگ‌زدگی و آلودگی‌های سطحی از روی آهن و فولاد است. در این روش، ذرات ساینده مانند سیلیس یا گرانول‌های دیگر با فشار بالا به سطح آهن پاشیده می‌شوند. این ذرات با برخورد به سطح زنگ‌زده، لایه‌های زنگ‌زده و آلودگی‌ها را از بین می‌برند و سطحی تمیز و آماده برای رنگ‌آمیزی یا پوشش‌دهی ایجاد می‌کنند. مزیت این روش سرعت بالا و کارایی آن در حذف زنگ‌زدگی‌های عمیق‌تر است. همچنین، سندبلاست به بهبود چسبندگی پوشش‌های بعدی کمک می‌کند و عمر مفید سازه‌های آهنی را افزایش می‌دهد. با این حال، نیاز به احتیاط و تجهیزات ایمنی مناسب دارد تا از آسیب به کارگران و محیط زیست جلوگیری شود.

شات بلاست

روش شات بلاست نمودن آهن مشابه روش قبلی يعني سند بلاست بوده با این تفاوت که مواد مورد استفاده در این دو روش متفاوت است. در این روش به جای شن و ماسه از ساچمه‌های فلزی استفاده می‌شود. قدرت پاک سازی در این روش، بسیار بالاتر بوده و زنگ زدگی در عمق‌های بیشتر را به کمک آن انجام می‌‌دهند. برای سطوح کوچک، چندان قابل استفاده نیست زیرا موجب آسیب زدن به آن هم می‌شود.

روش واتر جت

در روش واتر جت، از فشار بسیار بالای آب برای حذف زنگ و آلودگی‌های سطحی استفاده می‌شود. آب تحت فشار بسیار بالا (که می‌تواند به بیش از 4000 بار برسد) از طریق نازل‌های خاص خارج شده و به سطح فلزی که زنگ زده است، برخورد می‌کند. این فشار بالا قادر است تا زنگ را به‌طور کامل از سطح فلز جدا کرده و سطح آن را تمیز کند.

این تکنیک به‌ویژه در پروژه‌های صنعتی و بزرگ که دقت و حفظ تمامیت سطح مهم است، بسیار مفید واقع می‌شود و با وجود هزینه‌های نسبتا بالا و نیاز به تجهیزات خاص، مزایای این روش در دقت و کارایی آن، بسیاری از مشکلات و محدودیت‌های دیگر روش‌ها را حل می‌کند.

روش لیزر کردن آهن

روش لیزر یکی از تکنولوژی‌های پیشرفته و دقیق برای زدودن زنگ از آهن و سایر سطوح فلزی است. در این روش، از پرتو لیزر با شدت و طول ‌موج مشخص برای حذف لایه‌های زنگ و آلودگی‌های سطحی استفاده می‌شود.

سیم‌کشی

دراین روش از سیم‌های فلزی بافته‌شده یا برس‌های سیمی استفاده می‌شود. این روش به ‌ویژه برای سطوح کوچک و جزئی مناسب است و با چرخاندن یا حرکت دادن برس سیمی، لایه‌های زنگ‌زده و آلودگی‌ها به‌طور مکانیکی از سطح آهن پاک می‌شوند. سیم‌کشی علاوه بر حذف زنگ‌زدگی آهن، می‌تواند به صاف کردن و آماده‌سازی سطح برای رنگ‌آمیزی یا پوشش‌دهی کمک کند. این روش معمولاً به‌ راحتی در دسترس است و نیاز به تجهیزات پیچیده‌ای ندارد، اما برای دستیابی به نتایج بهتر، باید با دقت و احتیاط انجام شود تا از آسیب به سطح آهن جلوگیری گردد. همچنین، استفاده از تجهیزات ایمنی مانند عینک و دستکش در حین انجام این کار توصیه می‌شود.

سنباده‌زنی 

برای از بین بردن زنگ زدگی آهن، روش سنباده زنی یکی از کارآمدترین روش‌هاست. این فرایند به‌ویژه زمانی که سطح زنگ‌زده وسیع نیست و نیاز به تمیزکاری دقیق دارد، بسیار موثر است. در این روش، از سنباده‌های مختلف با دانه‌بندی‌های متفاوت استفاده می‌شود تا لایه‌های زنگ‌زدگی و اکسید آهن از سطح جدا شوند. مرحله اول در این روش تمیز کردن سطح آهن زنگ زده است سپس با توجه به میزان زنگ زدگی آهن، سنباده مناسب را انتخاب می‌کنند. مرحله بعدی سنباده زنی است که هم به صورت دستی و هم به صورت ماشینی می تواند صورت پذیرد. در آخرین مرحله سطح آهن را از ذرات پودری که به وسیله سنباده کشی روی زنگ آهن ایجاد دشده را تمیز می‌کنند.

روش سمباده زنی برای از بین بردن زنگ زدگی آهن یک روش ساده و مقرون به صرفه است و علاوه بر آهن می‌تواند برای رفع زنگ زدگی سایر فلزات نیز استفاده گردد.

روش‌های شیمیایی 

روش‌های شیمیایی برای از بین بردن زنگ آهن، معمولاً شامل استفاده از مواد و ترکیبات شیمیایی است که قادر به حل کردن یا از بین بردن لایه‌های زنگ‌زدگی و اکسیدهای آهن به‌صورت مؤثر هستند. این روش‌ها نسبت به روش‌های مکانیکی مانند سنباده‌زنی، می‌توانند برای سطوح پیچیده‌تر یا بزرگ‌تر و همچنین برای جزئیات دقیق‌تر مفیدتر باشند. در ادامه، به معرفی چندین روش شیمیایی رایج برای از بین بردن زنگ زدگی آهن پرداخته می‌شود.

محلول از بین بردن زنگ زدگی

در بازار، محلول‌های مخصوصی برای از بین بردن زنگ زدگی آهن وجود دارد که می‌توان از آن‌ها استفاده نمود. این محصولات معمولاً شامل اسیدهای قوی‌ هستند و باید با احتیاط استفاده شوند. محلول‌های اسیدی ماننداسید کلریدریک و اسید استیک برای از بین بردن زنگ آهن بسیار مؤثر هستند. این اسیدها با واکنش شیمیایی با اکسید آهن، زنگ را به نمک‌های محلول تبدیل می‌کنند که به راحتی از سطح جدا می‌شوند.

از بین بردن زنگ زدگی با سرکه

 یکی از روش‌های از بین بردن زنگ آهن در خانه استفاده از سرکه است. سرکه به عنوان یک اسید ملایم می‌تواند زنگ زدگی را حل کند. کافی است سطح زنگ ‌زده را با سرکه آغشته کرده و بعد از چند ساعت با یک پارچه نرم پاک کنید.

از بین بردن زنگ زدگی آهن با استفاده از جوش شیرین

یکی دیگر از روش‌های خانگی برای از بین بردن زنگ زدگی آهن استفاده از جوش شیرین است. مخلوط جوش شیرین با آب می‌تواند برای پاک کردن زنگ زدگی آهن استفاده شود.

از بین بردن زنگ زدگی با روغن ترمز

 از بین بردن زنگ‌زدگی آهن با استفاده از روغن ترمز یکی از روش‌های موثر و مقرون به ‌صرفه است. روغن ترمز به دلیل ترکیبات شیمیایی خاصی که دارد، می‌تواند به راحتی لایه‌های زنگ و اکسید را شل کند و به حذف آن‌ها کمک کند. در این روش، مقداری روغن ترمز را بر روی سطح زنگ‌زده می زنند و پس از چند دقیقه با استفاده از دستمال یا اسکاچ نرم، زنگ‌های نرم شده را از روی سطح پاک می کنند. این روش علاوه بر تمیز کردن، می‌تواند به عنوان یک عامل حفاظتی عمل کرده و از زنگ‌زدگی مجدد سطح آهن جلوگیری کند. همچنین، روغن ترمز به‌خاطر خواص روان‌کاری خود، می‌تواند باعث تسهیل در ریزش زنگ و بهبود شرایط سطح فلز شود.

از بین بردن زنگ زدگی با بنزین

 یکی از روش‌های کارآمد و سریع برای زدودن زنگ آهن،  استفاده از بنزین است. بنزین به‌عنوان یک حلال قوی می‌تواند به‌راحتی چربی‌ها، کثیفی‌ها و زنگ‌های سطحی را حل کرده و از بین ببرد. این روش به‌ویژه برای سطوح کوچک یا قطعات فلزی که نیاز به تعمیر دارند، بسیار مناسب است.

اسپری از بین بردن زنگ زدگی آهن

 اسپری‌های از بین بردن زنگ‌زدگی آهن یکی از ابزارهای کاربردی و مؤثر برای پاک‌سازی سطوح فلزی آسیب ‌دیده از زنگ هستند. این اسپری‌ها معمولاً شامل ترکیبات شیمیایی خاصی هستند که به شل کردن زنگ و اکسید آهن کمک می‌کنند. اسپری‌های ضد زنگ معمولاً دارای خواص حفاظتی نیز هستند که پس از حذف زنگ، سطح فلز را از آسیب‌های بعدی محافظت می‌کنند.

روش‌های الکتروشیمیایی

در این روش، یک جریان الکتریکی به برق‌گیر یا آند متصل می‌شود که به طور مستقیم با فلز زنگ‌زده تماس پیدا می‌کند. این جریان باعث می‌شود که اکسیدهای آهن به یون‌های محلول تبدیل شوند و به داخل محلول الکترولیت منتقل شوند. به این ترتیب، لایه‌های زنگ به تدریج از روی سطح آهن جدا می‌شوند. یکی از مزایای این روش، کاهش آسیب به فلز اصلی و حفظ تمامیت ساختاری آن است، چرا که فرآیند به صورت کنترل‌شده و دقیق مدیریت می‌شود. این تکنیک به ویژه برای قطعات بزرگ یا سطوح پیچیده‌ای که روش‌های مکانیکی یا شیمیایی معمول قادر به رسیدگی به آن‌ها نیستند، مناسب است. با این حال، نیاز به تجهیزات تخصصی و شناخت دقیق از فرآیندهای الکتروشیمیایی از جمله محدودیت‌های این روش به شمار می‌رود.

در این مقاله به بررسی روش‌های از بین بردن زنگ زدگی آهن پرداختیم همانطور که دیدید روش‌های مکانیکی، شیمیایی و الکتروشیمیایی سه روش اصلی برای از بین بردن زنگ زدگی آهن می‌باشند و بسته به نیازهای کاربردی و شرایط محیطی می‌توانند انتخاب شوند. در برخی موارد برای از بین بردن زنگ زدگی زیاد، استفاده از ترکیب روش‌های یاد شده می‌تواند موثر و مفید واقع شود. به طور کلی انتخاب روش مناسب نه تنها به افزایش طول عمر محصولات کمک می‌کند بلکه به کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری نیز منجر می‌شود.