مقالات ایران ضایعات

 آماده سازی، فرآوری قراضه و تجهیزات: آماده سازی و همگن سازی قراضه در واقع یکی از تخصص های مهم در فرآیند تولید شمش فولادی از قراضه است .در واقع کیفیت شمش و میزان آلودگی زیست محیطی و کاهش هزینه و افزایش عمر متریال کوره ها به نحو غیر قابل انکاری به مهارت مجموعه فراور متکی میباشد .میزان شناخت آنان از تجهیزاتشان وقابلیت های ذاتی تجهیزات و سیستماتیک عمل کردن در فرایند آماده سازی در کنار شرایط دیگر توان رقابت پذیری مجموعه را افزایش داده و در شرایط سخت تجاری بازار می تواند مجموعه رانجات داده و یا بعکس وارد مرز ورشکستگی کند .داشتن اطلاعات شرط اول بقا در هر زمینه ای است. نگاه منطقی و واقع بینانه در شرایط نسبی قطعا یکی از عوامل مهم قرارگرفتن در رتبه اول رنکینگ رقابت است. 

دستگاه های آماده سازی قراضه

در زمینه آماده سازی قراضه نگاه سنتی و کلیشه ای و غیر کارشناسانه می تواند یک مصیبت باشد. ابتدا باید قراضه و ترکیبش را شناسایی کرد ومتناسب با آن شیوه مناسب آماده سازی را اتخاذ نمود .
اصل مهم بعدی در آماده سازی قراضه پیدا کردن کم هزینه ترین و سریعترین راه برای رسیدن به هدف است . بسیاری موارد که ماشینی مناسب برای آماده سازی و برش قراضه های سنگین در کارگاه موجود است، اما به زعم اینکه فشار کمتری به دستگاه وارد کنند قراضه های سبکی را که براحتی با صرف انرژی پنجاه کیلو وات با یک پرس آماده ذوب می شود را در آن دستگاه باصرف انرژی هزار کیلو وات می ریزند و بدلیل نازکی ورق ها فشار عمودی به فشار افقی ومخرب تبدیل شده و ماشین مدام آسیب می بیند واز آن طرف دیگر با نیروی انسانی و برش گازی با هزینه زیاد قراضه های سنگین را تکه کرده وآماده ذوب می کردند و نهایتا بدلیل نا کارآمدی در روند فرآوری قسمت عمده ای از قراضه را حتی بدون فراوری در کوره ها شارژ می کردند. به دلیل این عوامل زمان استاندارد ذوب بشدت افزایش یافته وبه تبع آن افزایش مصرف برق و متریال مصرفی کوره ها و آلودگی شدید در محوطه نتیجه کار خواهد بود و علاوه بر آن انفجار مداوم در کوره ها، ذوب را به خارج می پاشد و ایمنی را تهدید می کند که همه این موارد نتیجه حسرت بار عدم شناخت کارشناسانه و نبودن تجهیزات مناسب در پروسه فراوری است. این مناظر برای اغلب دوستانی که در کارخانجات ذوب هستند صحنه های آشنایی است که مشخصا ضرورت نیاز به بررسی تخصصی فرآیند آماده سازی قراضه را اثبات میکند.
در اینجا بنده قصد معرفی چند دستگاه معمول و کاربرد آنها در فرآیند آماده سازی قراضه آهن را دارم که امیدوارم مفید فایده قرار گیرد. 

الف: انواع قیچی ها یا shear

قیچی های آهن بری عمدتا درانواع مدل های تمساحی یا ALIGAITOR و مدل های پرتابل قابل نصب بر روی بیل مکانیکی و صنعتی ثابت که در دو مدل باله دار و مخزنی تولید می شوند. مدل های باله دار، قراضه های حجیم، اتاق های اتومبیل واتوبوس را با دو باله جانبی کاهش حجم داده وتوسط یک میز پرس فشرده کرده ونهایتا با تیغه هایی با فشار ۴۰۰ تا ۷۰۰ تن قیچی می کند و در نوع مخزنی قراضه های سنگین مانند ریل راه آهن و تیرآهن و صفحات قطور توسط پارو در پشت تیغه هایی که بین ۵۰۰ تا ۱۲۰۰ تن به صورت معمول فشاروارد می کند قرار گرفته و خرد می شود.

مدل های شیر ( SHEAR ) که قابل نصب بر روی بیل های مکانیکی هستند معمولا دارای سرعت بالایی نبوده و صرفا به جهت موارد خاص و تکه کردن قطعات سنگین و بزرگ حجیم استفاده می شوند مانند شاسی های واگن قطار. از قیچی های مدل تمساحی برای تکه کردن کمک فنر و کپسول های انفجاری البته با رعایت موارد ایمنی می توان استفاده کرد .در این قیچی ابتدا توسط بازویی، قراضه را نگه داشته و سپس با تیغه ای آنرا قطع می کنند.

ب: انواع پرس ها SCRAP PRESS

پرس در فراوری قراضه آهن دستگاه پرکاربردی است که کاربرد آن در ایران معمول تر از سایر تجهیزات است. البته در خارج از ایران و کشورهای پیشرفته تر این سطح کاربرد از این ماشین وجود ندارد. معمولا پرس در کارگاه های مبدا مستقر است و بدلیل فراغت زمان کارکرد، پرس ها کوچکتر و ساده تر هستند. در ایران بواسطه بعضاً سوء استفاده هایی که از بارهای پرس شده صورت گرفته کارخانجات ترجیح دادند که بار را بصورت فله خریداری کنند و در خط تولید فرایند فراوری پرس کاری را انجام دهند این مسئله صرف نظر از افزایش هزینه های حمل ونقل باعث شده که نیاز به پرس های بزرگ و سریع بیشتر بوجود آید. دستگاه پرس باعث کاهش حجم قراضه و افزایش دانسیته قراضه و نهایتا کاهش حدود سی درصد مصرف برق مصرفی در کوره ها می شود و با صرف انرژی اندک راندمان بالایی را ارایه می دهد که یکی دیگر از دلایل استقبال از این ماشین در ایران است. در کارخانجات، تکنیسین های ذوب از بلوک های پرس شده معمولا در انتهای زمان ذوب به جهت کنترل میزان کربن ذوب استفاده میکنند.

در ایران به لطف سازنده های متعدد تنوع مدل های خوبی را از این ماشین شاهد هستیم اما این دستگاه ها بسیار از نظر تعمیرات و نگهداری پردردسر واز نظر ایمنی در صورت عدم رعایت موارد ایمنی بسیار خطرناک هستند که البته این خصیصه اغلب ماشین های بزرگ و مورد استفاده در فراوری قراضه است. معیار کیفیت یک پرس، پس از راحتی در اپراتوری در دست بودن یدکی های مصرفی وسهولت تعمیر و..... سلامت مخزن فشار پرس است. اگر مخزن فشار باز شده باشد یا دچار شکستگی یا پله و گودی و فرورفتگی شده باشد تفاوت چندانی با قراضه قابل ذوب کردن ندارد بنابر این قبل از خرید پرس از کیفیت مخزن فشار آن کاملا مطمئن شوید. همچنین ابعاد بلوک خروجی برای بسیاری از کارخانجات بسیار مهم است حتما قبل از بلوک کردن قراضه به سفارش کارخانه مشتری توجه کنید. ابعاد دهانه کوره بسیار مهم است .در صورت بزرگ بودن ابعاد بلوک به متریال دهنه کوره آسیب زده و ضمن اینکه اپراتور شارژکننده کوره زمان بیشتری مگنت شارژ کوره را در معرض حرارت قرار میدهد تا بلوک را وارد کوره کند ونیز اگر از فیدر جهت شارژ استفاده شود مشکل دو چندان خواهد بود.

ج :خرد کننده ها ؛ SHREDDERS

ماشین های شردر، ماشین های رایجی در ایران نیستند زیرا بدلیل ذات فرایند جمع آوری قراضه در ایران قراضه های «پک » و کامل مانند ماشین کامل یا یخچال کامل و... وجود ندارد و معمولا فراوری اولیه در کارگاههای کوچک و با دست صورت می گیرد برخلاف کشورهای توسعه یافته که اینگونه قراضه ها بصورت «پک » وجود دارد، نیست. لذا اغلب فلزات رنگی که می تواند سودآور باشد حذف می شوند، اما به لحاظ کیفیت قراضه خروجی این ماشین بهترین و همگن ترین نوع قراضه است که آلودگی کمتری در هنگام ذوب دارد ایجاد می کند و دردسر انفجار کمک فنر و کپسول های انفجاری را ندارد و نتیجه ذوب هم شمش بهتر خواهد بود. در این ماشین قراضه خرد و تحت فشار قرار میگیرد و شستشو شده و تفکیک میشود و تقریبا همه نیازهای عمده مربوط به فراوری قراضه را پوشش می دهد البته ناگفته نماند شما از شردر ۱۰۰ کیلو واتی نمی توانید انتظار خرد کردن واگن راه آهن را داشته باشید و متناسب با قدرت و نیروی ماشین می توان آن را بکار گرفت. هزینه استفاده از این ماشین صرف انرژی بیشتر در سرانه تولید است و معمولا شردرهای با قدرت و کیفیت توانی در حدود یک تا پنج مگا وات و بیشتر را نیاز دارند. شردرها در انواع دورانی – پانجی یا سمبه ماتریسی و چکشی بصورت رایج تولید می شوند.

• دلایل عمده افزایش بازدهی در استفاده از قراضه شرد عبارتند از :

- درصد بالاتر آهن موجود در هر تن بار فلزی،
- امکان ایجاد ترکیب شیمیایی یکنواخت تر فولاد ذوب شده از ذوب به ذوب،
- بارگیری سریعتر در هر سبد (در صورت استفاده از سبد) بدلیل اینکه انتقال مواد در استفاده از قراضه شردد نسبت به قراضه های دیگر آسان تر است.
- چگالی بالاتر قراضه شردد موجب کاهش تعداد سبدهای لازم برای کوره و در صرفه جویی در وقت ذوب به ذوب.
- تسریع در پر کردن کوره موجب کاهش کمتر دمای کوره میشود .
- ترکیب بهتر قراضه شردد با سایر شارژهای فلزی (مانند آهن اسفنجی) در داخل کوره و پر نمودن تخلخل های داخل شارژ باعث دست یافت به چگالی بالاتری در کوره می شود.
- چگالی بالاتر باعث استفاده کمتر از انرژی بر ازای هر تن فولاد ذوب میشود.

• ترکیب بار فلزی همگن قراضه شرد و آهن اسفنجی :
  - باعث جلوگیری از ورود ضایعات از قبیل خاک، سنگ، فلزات رنگی، پلاستیک و پی وی سی در کوره ذوب می شود
  - موجب عمر طولانی تر الکترود ها و شکنندگی کمتر آنها در کوره های قوس الکتریکی می شود،
  - باعث افزایش عمر نسوزهای داخل کوره می شود.
  - موجب کنترل نا خالصی های مضر از قبیل سولفور و فسفر در فولاد ذوب می شوند.
•  حذف نا خالصی های مضر به نوبه خود موجب :
  - کاهش سرباره،
  - کیفیت برتر فولاد
  - آلودگی کمتر در محیط زیست و کاست چالشهای زیست محیطی می شود.

معرفی دستگاه های شردر شرکت بونفیگ لیولی

در ادامه ویژگی های دستگاه شردر ساخت شرکت بونیفیک لیولی که از نوع چکشی می باشد ارایه می شود : دستگاه های شردر شرکت بونفیگ لیولی تراکم قراضه از حدود ۳۰۰ گیلو گرم در متر مکعب در فرم قراضه سبک ( LMS ) به ۹۰۰ الی ۱۳۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب بسته به کیفیت قراضه قابل افزایش است. این ماشین آلات، بازیافت را با بالاترین کیفیت با طول ۱۰ الی ۲۰ سانتیمتر انجام می دهند. تفکیک فلزات رنگی نیز با سیستم جریان گردابی ( ECS ) انجام میگردد که عمدتا آلومینیم و سپس مس می باشند و ارزش اندوخته خاص خود را دارند . سه خروجی اصلی شامل فلزات آهنی، فلزات رنگی و ضایعات می باشند و از طریق تسمه نقاله هدایت می شوند. آماده سازی کار ساختمان برای نصب و راه اندازی ماشین آلات بونفیگ یولی حداقل بوده و تنها محدود به یک محوطه بتنی می باشد. دستگاه خرد کن را تنها لازم است از سه نقطه محکم با پداستال بتنی متصل کرد و ساخت هیچ ساختمان یا محل نصب اضافی دیگری لازم نیست. لازم به توضیح است که شردرهای چکشی را نباید با شردرهای برشی اشتباه و مقایسه کرد. در مورد ابعاد قراضه فراوری شده خروجی غیر استاندارد و از لحاظ کیفیت پست تر و کثیف تر از شردرهای چکشی، ارزش قراضه آهن نهایی کمتر و قابلیت فراوری قراضه های پاکتی یا پرسی را نداشته و همچنین نگه داری آنها هزینه بر است. در ادامه ویژگیهای دستگاه شردر ساخت شرکت بونیفیک لیولی که از نوع چکشی می باشد ارایه می شود:

انتخاب شردر های چکشی بونفیگ یولی عمدتاً در سه عامل کلیدی خلاصه می شوند. انرژی مورد مصرف، تیپ قراضه مورد فراوری (مثلا خوردو، پاکتی، سبک ...) و حجم قراضه مورد فرآوری اندازه و نوع شردر را تعیین می کند :

1. نیروی دیزل یا برق، در صورت امکان برق رسانی ۳ فاز ، برق مقرون به صرفه تر است.
   2. کاربرد شردر با توجه به نوع قراضه ای که به دستگاه تغذیه می شود.
   3. میزان بهره وری مورد نظر بر حسب تن در ساعت.

مزایای استفاده از دستگاه های شردر بونفیگ یولی 

 محفظه بارگیر دستگاه های شردر بونفیگ یولی به منظور بهینه سازی عملیات بازیافت طوری طراحی شده که به طور مداوم بتواند از ضایعات پر باشد.
سیستم های عملیاتی به صورت اتوماتیک کنترل می شوند و از هرگونه خطر بارگذاری بیش از حد دستگاه جلوگیری می کنند.
سیکل تغذیه به صورت الکترونیکی بر اساس حجم قراضه تغذیه شده تنظیم می گردد نیازی به فشردن قراضه تغذیه خردکن نیست.
حجم قراضه به هنگام تغذیه بطور اتوماتیک برحسب ابعاد محفظه بارگیری تنظیم می گردد.
در حالت استاندارد ، شردر با دو استوانه دوار مغناطیسی همراه میباشد و قراضه آهن تا ۹۵ درصد پاکسازی می شود

مهندس مهدی پژوهش

بازیافت ضایعات فیلترهای روغن : فيلترهاي كاركرده روغن نيز مانند روغن كاركرده به عنوان ضايعات محسوب مي شوند و بايد به طور مناسب بازيافت شوند. در مواردی كه عملي است و صرفه اقتصادي وجود دارد فيلترهاي خالي كاركرده روغن براي بازيافت روغن جمع آوری مي شوند. در فيلترهاي كاركرده روغن خرده فلزهايي وجود دارد كه دوباره قابل استفاده هستند و توليدكنندگان فولاد مي توانند به عنوان خوراك اوليه از آنها استفاده كنند.

فيلترهای روغنی كاركرده خودرو يكي از محصولاتي هستند كه به شدت آلوده كننده محيط زيست بوده، دفع غیرقانونی یا نامناسب روغن موتور استفاده شده می تواند تأثیر مهمی بر محیط زیست داشته باشد. مطالعات انجام شده نشان می دهد که یک گالن روغن استفاده شده می تواند تا یک میلیون گالن آب را آلوده کند. ولي در عين حال قابليت بازيافت مجدد داشته و مي توان تهديد آلودگي و مضر بودن آنها را به فرصت بالابردن ارزش افزوده و استفاده مجدد از آنها و عدم آلودگي محيط زيست و ده ها فرصت مؤثر ديگر تبديل نمود. اين مقاله به بررسي بازيافت فيلتر و ساير مواد ضايعاتي روغن مي پردازد.

قسمت های قابل بازیافت فیلترهای روغنی

فيلتر خودرو پس از اتمام دوره عمر و كاركرد مفيد آن طي دو مرحله مورد فرآيند بازيافت قرار مي گيرد. ابتدا مرحله تخليه روغن آن كه اين روغن به عنوان روغن كاركرده يا سوخته تلقي شده و پس از جمع آوري به واحدهاي تصفيه فرستاده شده كه در آنجا ناخالصي هايي از قبيل انواع تركيبات سنگين، آسفالت، واكس و ... از آن جدا شده و با افزودن Additive ها آن را به روغن موتور، روغن پايه و ساير روغنهاي مورد نياز تبديل و مورد استفاده مجدد قرار مي دهند. درصد زیادی از روغن استفاده شده تصفیه شده ، تخلیه می شود و به عنوان انرژی جایگزین گاز طبیعی استفاده می شود در حالی که درصد باقیمانده به روغن هیدرولیک تبدیل می شود. قسمت بدنه فيلتر كه حدود ٨٥ درصد وزني فيلتر را تشكيل مي دهد نيز جهت فرآيند قطعه قطعه شدن، پرس كاري و استفاده مجدد به واحدهاي مربوطه فرستاده مي شود. 

محصولات حاصل ضایعات اهن يا به عبارتي آهن قراضه حاصل از خرد كردن، له كردن و پرس كردن استيل بدنه فيلتر و همچنين روغن كاركرده داخل فيلتر مي باشند. از روغن كاركرده مي توان هم به عنوان سوخت استفاده نمود و هم مي توان آن را طي پروسه هاي مختلف تصفيه كرده، قطعات فلزي و ناخالصي هاي آن را جدا نموده و مجددًا مورد استفاده قرار داد. ضايعات آهن نيز كه تحت فرآيند پرس قرار گرفته و با ارسال به كارخانجات و كارگاههاي مربوطه مي توان آنها را به صورت محصولات جديد (تسمه، مفتول و ...) مورد استفاده مجدد قرار داد. بنابراين براي اين دو محصول (قراضه بازيافتي و روغن كاركرده) استانداردي وجود نداشته و نمي توان براي آنها استانداردي تعريف نمود. در مورد روغن نيز مسلماً هر چقدر روغن كاركرده داراي ناخالصي هاي كمتري باشد، فرآيند تصفيه آن هزينه كمتري داشته و بهتر مي توان آن را تصفيه نمود.

مزایای بازیافت فیلتر روغنی

نه تنها از ديدگاه به هدر رفتن منابع نفتي و فولاد، دور اندازي فيلترهاي روغن مصرف شده كار مناسبي نيست بلكه حتي پس از تخليه روغن فيلتر و دفن آن، روغن و ديگر آلودگي هاي آن، كه همچنان در فيلتر باقي مانده اند، مي توانند از فيلتر تراوش كرده و باعث آسيب رسيدن به طبيعت و آلوده سازي آب و خاك شوند. غلظت های بسيار كم روغن مصرف شده در آب مي تواند باعث تغييراتي در طعم آب شده و حتي غلظت هاي كمي بالاتر مي تواند باعث مشكلات عملياتي در تصفيه (Treatment) فاضلاب شوند. 

طرح کلی فیلترهای روغن

تقريباً تمامي فيلترهاي روغن داراي يك شكل و طراحي چرخشي مانند بوده كه به راحتي قابل دفع (spin-on disposable) می باشند. شكل زیر نشان دهنده اين طراحي مي باشد. 

شکل و طراحی کلی فیلترهای روغنی

قوطي، صفحه پايه و لوله مركزي از جنس فولاد ميباشد. ماده فيلتري معمولا از سلولز بوده و واشرها، از گونه هايي هستند كه درزبندها و چسب ها از مواد پليمري مي باشند. فيلترهاي روغن كم حجم (LD) بيشتر در خودروها و كاميون هاي كوچك مورد استفاده قرار مي گيرند. اين فيلترها معمولاً داراي يك قطعه به نام ضد سيفون (Anti-Siphon) در طراحي خود مي باشند. اين شير ضد سيفوني به عنوان يك چاشني  بر روي پمپ روغن عمل نموده و مانع از بازگشت روغن فيلتر نشده به موتور قبل از فيلتر شدن مي شود. به هر حال اگر اين شير ضد سيفوني پس از جداسازي از خودرو جدا نشود، فيلتر روغني مصرف شده حتي در صورت تخليه روغن آن، مقداري زيادي روغن در خود نگه خواهد داشت. فيلترهاي روغني پر حجم (HD) كه در تريلرها يا تراكتورها كاربرد دارند، معمولاً داراي شيرهاي ضدسيفوني نبوده، اما به دليل دارا بودن سطح نسبتاً زياد، توانايي نگهداري ميزان قابل توجهي روغن را دارند بنابراين فيلترهاي روغني مصرف شده هنگام جداسازي از وسيله نقليه بسته به طراحي خاص فيلتر روغن نوعا دارای 30 تا 50 درصد وزنی فولاد و 45 تا 60 درصد وزنی روغن است.

انواع روش های بازیافت پت

 پلاستیک ها به طور كلي موادی با مقاومت بالا هستند كه با اسيد، باز و مواد شيميايي معمول به سختي واكنش مي دهند. اين مواد كاملاً در برابر ميكرو ارگانيزم ها مقاوم بوده و در نتيجه زيست تخريب پذير نيستند. لذا دور ريز ضايعات پلاستیکی با فرايندهای عملياتی مواد جامد و مايعات معمول امكان پذير نمي باشد. چنانچه مواد پلاستيكي به شيوه هاي معمول سوزانده شوند، گازهای سمي توليد مي كنند. لذا جمع آوری و سيستم جداسازی مناسب ضايعات مواد پلاستيكي و فرآيندهای بازيافت در مورد آنها به كار برده نمي شود. 
یکی از پرمصرف ترين پلاستیک ها (پلي اتيلن - ترفتالات) با نام اختصاری PET است و به طور کلی در صنعت نساجی با نام "پلی استر" شناخته می شود ، ماده ای ضروری با کاربردهای بسیار زیاد به دلیل خواص فیزیکی و شیمیایی بسیار عالی است. پلي اتيلن- ترفتالات در زمينه هاي مختلف چون الياف، فيلم ها، غشاها، بطری های نوشيدني، فيلم براي قالبگيری فشاری و صنايع بسته بندی فيلم های راديوگرافي و نوارهای ويديويي مورداستفاده قرار مي گيرد. يكي از فراوان ترين انواع ضایعات پت بطری های نوشيدني است و بازيافت ضايعات بطری اين پليمر اهميت زيادي پيدا كرده است.
از طرف دیگر ، به دلیل افزایش مصرف و غیر قابل تجزیه بیولوژیکی ، دفع پسماند PET نگرانی های جدی زیست محیطی و اقتصادی ایجاد کرده است. بنابراین ، مدیریت پسماند PET به یک موضوع مهم اجتماعی تبدیل شده است. با توجه به افزایش آگاهی زیست محیطی در جامعه ، بازیافت همچنان به عنوان گزینه مناسب برای درمان پسماندهای PET باقی مانده است.
شايان ذكر است كه بازیافت پت يكي از موفق ترين نمونه های بازيافت پليمرها بوده و انواع بازيافت های مكانيكي، فيزيكي و شيميايي برای اين پليمر مورد استفاده قرار مي گيرند.

بازيافت مكانیکی

اين روش به نوعي مرحلة آماده سازی براي بازيافتهای فيزيكي و شيميايي ميباشد. بطري های نوشيدني PET شامل چندين نوع ماده هستند. آلومينيوم، كاغذ، فيلم پلاستيكي و چسب كه همگي قبل از به كارگيری، PET بايد جدا شوند چرا كه آلاينده ها بزرگترين عامل نزول خواص فيزيكي و شيميايي پت بازيافتي در حين فرايند مي باشند. از انواع آلاينده ها مي توان به موارد زير اشاره كرد : 

1- آلاينده های توليدكننده اسيد
2- آب
3- آلاينده های رنگي
4- استالدهيد

الف - فرآيندهای مكانیکی

دو روش در اين مرحله از بازيافت پت توسعه يافته است. در روش اول، بطريها تكه تكه شده ، به واحد فرايند- جايي كه به قطعات كوچك خرد ميشوند - منتقل مي گردند. براده ها در حجم و سرعت بالا به HDPE ، PET آلومينيوم، كاغذ و باقيمانده به صورت چسب جدا ميشوند.در روش دوم، كل بطريها در فرم اوليه به واحد فرايند منتقل شده و در آنجا برچسب و كاپ پايه طي يك فرايند مكانيكي جدا و بخش PET از بطری ها به صورت جداگانه شسته و خرد مي شوند. 

حسن روش اول اين است كه نيازمند هزينة كمتری جهت انتقال بطري های خرد شده است و امكان تاسيس واحدهای فرايندي با حجم كاری بالا را فراهم ميكند كه منجر به كاهش هزينه ها مي گردد. در مقايسه، روش دوم داراي اين حسن است كه هر مرحله با دقت و نظارت بيشتري انجام مي گيرد تا پت بازيافتي خالصتری به دست آيد. 

ب - جداسازی بعد از گرانول سازی

گرانول ها علاوه بر PET ممكن است حاوي HDPE از كاپ پايه، آلومينيوم از درپوش و حلقه بخش گردن بطری، برچسبهاي كاغذ يا فيلمهاي پلاستيكي (pp) چسب براي چسباندن برچسب و بعضي مواقع پوششي از PVC باشند.جداسازي تمامي اين آلاينده ها در گرانولها الزامي است. به طور كلي يك فرآيند چند مرحله اي انجام مي گيرد كه شامل شستشو با آب يا يك حلال مناسب، جداسازي استيل با آهنربا، جداسازي آلومينيوم از طريق دستگاه الكترواستاتيك و روش شناوری برای جداسازی پلاستيكهايي كه دانسيته متفاوتي از PET دارند مي باشد.

ج - جداسازی بطری های PVC 

فلس های PET بازيافت شده بايد عاري از PVC باشند چرا كه در فرايندهاي بعدي مشكل آفرين خواهند بود. به طور مثال، در فرايند بازيافت فيزيكي كه نيازمند حرارت بالا است، اين حرارت منجر به تخريب و تجزيه PVC باقيمانده در مخلوط شده و در نتيجه باعث افت خواص و تيره شدن موضعي قطعات مي گردد.جداسازی PVC در اروپا اهميت بالايي دارد چرا كه بطري های PVC به مقدار زيادی در محصولاتی كه حاوي نوشيدني هاي كربناتي هستند به كار مي روند.

د - جداسازی برچسب

ه - شستشوی گرانول ها

گرانول ها براي خارج سازی چسب ها، گرد و خاك، شيره شيرين و ديگر بقايايي كه قابليت آلوده كردن براده ها را دارند، بايد شسته شوند. محيط شستشو معمولاً آب داغ است تا اتيلن وينيل استات (EVA) يا ديگر چسبها مشابه حل شوند. اين چسبها در دماي بالا مي توانند تركيباتي اسيدی توليد كنند كه منجر به گسست ملكولهای PET مي شود، بنابراين بايد حتماً شسته شوند .افزودني هايي مثل سود سوزآور، پاک كننده ها، امولسي فايرها و يا مواد خاص ديگري به آب شستشو اضافه ميشوند تا از رسوب مجدد EVA روي گرانول ها جلوگيري به عمل آورند. آب شستشو به طور معمول سيركوله ميشود تا محصولات ناشي از ضايعات آب و مواد شيميايي افزودني مورداستفاده به حداقل برسند. شستشو در تانك همزن دار و يا خط انتقال صورت مي گيرد. امروزه در يك روش مدرن از ازت مايع استفاده مي شود تا آلاينده های سطحي و چسب از بين بروند .

و - خرد كردن و تميز كردن در حالت سرد

 ز- جداسازی HDPE

براده های HDPE از PET از طريق روش اختلاف دانسيته جداسازی مي شوند. مخلوطي از گرانول ها در آب ريخته شده و در يك تانك شناوری قرار مي گيرند. گرانول های سبک HDPE به صورت دائمي روي سطح مايع شناور مي مانند و گرانول های PET سنگين تر در انتهاي تانك جمع آوری مي شوند.

ح - استفاده از حلال ها برای خارج سازی آلاينده ها

ضايعات PET ممكن است با قسمتهايي از بطري كه از مواد ديگر ساخته شده اند و يا موادي كه از انواع بطري های ديگری كه به صورت اتفاقي در چرخه بازيافت وارد شده اند آلوده شوند. همچنين بطري ها ممكن است با مايعات و محتويات داخل آنها آلوده شده باشند، لذا حلال هايي براي خالص سازي گرانول هاي PET استفاده مي شوند تا ناخالصي های موجود را حل كرده و از بين ببرند.

ط- خشک كردن گرانول ها 

بازيافت فيزیکی

بعد از اتمام بازيافت مكانيكي، گرانولهای RPET (پلي اتيلن ترفتالات بازيافت شده) به تنهايي و يا به صورت تركيبي با PET خالص اوليه و يا آلياژي از پليمرهاي ديگر براي توليد قطعاتي كه عموماً خواص و كيفيت بالايي ندارند مورد استفاده قرار مي گيرند. عمده ترين ايراد اين روش بازيافت، افت خواص محصول در طي هر سيكل از فرايند ميباشد كه اين مسئله به دليل كاهش جرم ملكولي رزين بازيافتي است كه با گسستن زنجيرها از طريق واكنشهاي هيدروليز توسط آب و يا ناخالصي های اسيدی باقي مانده و يا تخريب در اثر گرما رخ مي دهد. لذا روش بازيافت فيزيكي كمتر مورد توجه قرار گرفته است.

بازيافت شيميایی

بين روش های ديگر بازيافت پليمرها، بازيافت شيميايي اكثر پليمرهايي كه از پليمريزاسيون تراكمي به دست آمده اند و حساس به پاره شدن زنجيره پليمری هستند بسيار مورد توجه مي باشد. پلي آميدها، پلي اورتان ها، پلي استرها جزء اين گروه پليمرها مي باشند PET يكي از پليمرهايي است كه به روش شيميايي بازيافت ميشود و ميتوان گفت كه بازيافت PET همزمان با توليد آن در مقياس صنعتي عرضه گرديد. به صورتي كه از اين روش برای از بين بردن ضايعات چرخه توليد PET استفاده شد. گستردگي محصولات به دست آمده از اين روش يكي از دلايل بازيافت شيميايي پلي اتيلن ترفتالات است.

روش های تخريب شيميايي ضايعات پت باتوجه به دلايل عملي به گروه های زير تقسيم ميشوند:

I- متانوليز methanolysis
II- گليكوليز glycolysis
III- هيدروليز hydrolysis
IV- آمونوليز ammonolysis
V- آمينوليز aminolysis
VI- روشهاي ديگر

تاكنون عمدتاً متانوليز و گليكوليز در مقياس صنعتي استفاده ميشود. البته در سالهاي اخير توليد محصولات مياني اليگومري بيشتر موردتوجه قرار گرفته است و گليكوليز اهميت بيشتری يافته است.

متانوليز

در اين روش PET توسط متانول در دماهاي بالا و تحت شرايط فشاري بالا تخريب مي گردد. محصولات اصلي متانوليز PET عبارتند از: دي متيل ترفتالات (DMT) و اتيل گليكول (EG) كه مواد اوليه توليد همين پليمر نيز محسوب مي گردند. امكان قرار دادن واحد متانوليز PET در خط توليد آن يكي از مزيت هاي اين روش است در اين صورت كليه ضايعات پت در چرخه توليد قابل بازيافت مي شوند. كليه روشهاي مختلف متانوليز شرايط واكنش مشابهي دارند، به عنوان مثال ميتوان به فشار 2-4 مگاپاسكال و دماي 180-280 سانتيگراد اشاره دارد.

بايد در نظر داشت كه واكنش متانوليز تنها در حضور كاتاليزور به صورت مؤثر پيش مي رود. كاتاليزورهايي كه مورد استفاده قرار مي گيرند عبارتند از: استات كبالت، نمكهاي منگنز چون استات و فسفات منگنز، فسفات كلسيم، اكسيدها و هيدروكسيدهاي فلزات قليايي و قليايي خاكي، سيليكات سديم و اكسيد قلع كه استات روي بيشترين مصرف را به خود اختصاص مي دهد. در پايان واكنش، كاتاليزور بايد حتما غيرفعال گردد، در غير اينصورت در بخش هاي بعدي فرايند، واكنش ترانس استريفيكاسيون DMT با EG امكان پذير مي گردد كه باعث كاهش مقدار DMT خواهد شد. در انتها، بعد از رسوب دادن DMT حاصله از مخلوط واكنش آن را سانتريفيوژ كرده و بلورينه مي كنند. 
متانوليز PET در غياب كاتاليزور شامل سه مرحله است: مرحله اول شامل تخريب زنجيرها و كوتاه شدن طول زنجير به يك سوم طول اوليه ميباشد. در مرحله دوم زنجيرها به اليگومرها تبديل ميشوند و مرحله سوم تبديل اليگومرها به مونومرها كه تنها در حضور كاتاليست انجام مي گيرد و چنانچه كاتاليزور وجود نداشته باشد، درصد توليد DMT پايين است و درصد PET باقيمانده بالا.

گليكوليز

يكي از روش های مهم بازيافت شيميايي ضایعات پت گليكوليز است. اين فرايند بيشتر در مقياس صنعتي انجام ميشود. درصورت انتخاب شرايط اوليه مناسب گليكوليز جزئي PET نتيجه فرآيند، اليگومرهای كوچک مي باشند كه طول زنجيرهای آنها به شرايط عملياتي بستگي دارد. اين خاصيت در تهيه رزينهاي پلي استر مطلوب ميباشد، اما مشكلاتي را بوجود مي آورد. به دليل واپليمريزاسيون جزئي واكنش، امكان حذف مواد رنگزانيست و استفاده مجدد از محصولات آن در توليد پت بايد با اختلاط مواد اوليه خالص همراه باشد. درغير اينصورت PET به دست آمده شفافيت لازم را نخواهد داشت .محصولات اين روش در توليد رزين هاي پلي استر غيراشباع (UPR) اسفنجهاي پلي يورتان (PU) و پلي ايزوسيانورات ها كاربرد يافته اند. نوع و مقدار گلايكول هاي مصرفي در اين روش، بر ويژگيهاي محصولات نهايي آن تأثير چشمگيري دارند. گلايكول هاي رايجي كه در اين روش مورد استفاده قرار مي گيرند عبارتند از: اتيلن گلايكول (EG) بوتان دي ال، نئوپنتيل گلايكول (NPG) پروپيلن گلايكول (PG) و دي اتيلن گلايكول (DEG) در بين گليكولهاي مذكور بيشتر PG ، EG, DEG در واپليمريزاسيون PET مورد بررسي قرار گرفته اند. بررسي ها نشان مي دهندكه در بين اين سه گليكول EG بهترين عملكرد را در گليكوليز PET دارد و DEG ضعيف ترين عملكرد را از خود نشان مي دهد.

از طرفي نسبت گليكول به PET بر روي خواص نهايي محصول بسيار مؤثر مي باشد. تحقيقات نشان مي دهند كه با افزايش نسبت گليكول به PET تعادل بين مونومر و اليگومر در واكنش، سريعتر اتفاق مي افتد و محصول نهايي داراي درصد كمتری از اليگومرهایی با جرم ملكولي بالا ميباشد.اما نسبت بالای PET به گليكول كه جهت دستيابي به اليگومرهايي با جرم ملكولي بالاترمناسب است مي تواند مشكلاتي در امر اختلاط ايجاد كند. لذا برای رفع مشكل از محملي مثل زايلن استفاده مي كنند. زايلن باعث افزايش سرعت واكنش مي گردد چرا كه PET و EG در زايلن حتي در دماي بالا حل نمي شوند ولي محصولات گليكوليز حل مي شوند لذا با انتقال محصولات از فاز واكنش (قطرات معلق گليكول و PET) به محمل زايلن، واكنش از تعادل خارج مي شود و واكنش بيشتر پيش مي رود. از طرف ديگر جداسازي محصولات گليكوليز با استفاده از زايلن آسان تر است.

مقدمه

بازیافت پسماند، در واقع شامل مراحل و فرآیندهای متعددی است که پسماند مختلف مورد پردازش و فرآوری قرار می گیرند تا دوباره وارد چرخه تولید و مصرف گردند. به این ترتیب هم صرفه جویی در منابع مختلف از جمله انرژی و هزینه صورت می گیرد و هم از انتشار و رهاسازی این مواد در طبیعت جلوگیری می شود. کشورهای  زیادی تا کنون توانسته اند به موفقیت های قابل توجهی در این زمینه دست یابند. این در حالیست که برخی از کشورها همچنان، با ضعف های زیادی مواجه هستند. کشور ما تقریباً بخشی از مسیر را طی کرده و برای موفقیت های بیشتر، نیاز است که مسیر طولانی تری را سپری کند. در همین راستا برخی از پیشنهادات برای توسعه صنعت بازیافت پسماند ارائه می گردد.

به کارگیری علم اقتصاد رفتاری برای تفکیک و بازیافت پسماند

اولین پیشنهادی که می تواند به کاهش ناهمواری های مسیر توسعه صنعت بازیافت پسماند در کشور ما و سایر کشورها کمک کند، بهره مندی از علم اقتصاد رفتاری است. به زبان ساده تر باید بستری مناسب برای این کار فراهم شود. تفکیک پسماند در مبدأ و جداسازی آن که در مقالات مختلف این سایت هم به وفور مورد تأکید قرار گرفته است، از جمله این بسترها می باشد.

علم اقتصاد رفتاری، همان طور که از نامش مشخص است، با رفتار افراد مرتبط است. در واقع اقتصاددانان، علم اقتصاد و روانشناسی را با هم تلفیق کرده و به کمک آن بر رفتار افراد اثر می گذارند. این علم توسط شهرداری ها در سراسر دنیا مورد استفاده قرار گرفته است.

تشویق و ترغیب شهروندان به کاهش تولید پسماند و تفکیک زباله در مبدأ از اهداف اقتصاد رفتاری در حوزه پسماند است. اعمال چنین اقتصادی بی شک، برای کشور ما نه تنها کارساز بلکه ضروری است. کشوری که متاسفانه فقط بالغ بر 35 میلیون تن پسماند مواد غذایی در طول یک سال تولید می کند. سایر پسماند نیز حجم بالایی دارند. در برخی از کشورها، اقدامات جالب توجهی در این خصوص انجام می شود. به عنوان مثال توزیع رایگان کیسه ها و سطل های زباله.

بهره مندی از کارشناسان در این حوزه، می تواند نتایج ارزشمندی را ایجاد کند.

استفاده از متدهای مختلف آموزشی و اطلاع رسانی

امروزه تقریباً اکثر قریب به اتفاق افراد و اقشار جامعه از گوشی های هوشمند بهره مند هستند و در انواع شبکه های اجتماعی عضویت دارند. این یعنی بهترین فرصت برای ارائه آموزش ها و اطلاع رسانی ها در رابطه با مدیریت و بازیافت پسماند. به این ترتیب، زیرساخت های فرهنگی برای این کار ایجاد می شود. کودکان و نوجوانان، بهترین قشر جامعه هستند که به کمک آنها و از طریق فرهنگ سازی، می توان سطح اطلاعات خانواده ها را در این خصوص بالا برد. ژاپن دقیقاً همین سیاست را در پیش گرفت و امروزه به عنوان یکی از کشورهای موفق در بازیافت پسماند و همچنین مدیریت آن شناخته می شود.

الگو گرفتن از تجارب کشورهای موفق

همان طور که در ابتدای مطالب اشاره شد، کشورهای مختلف به دستاوردهای مطلوبی دست یافته اند. الگوبرداری از آنها در این رابطه، از دیگر پیشنهادات برای توسعه صنعت بازیافت در کشور ما خواهد بود. سوئیس، کانادا، آلمان، ژاپن و استرالیا از جمله کشورهایی هستند که پرچم خود را بالا نگه داشته اند و نهایت بهره را از پسماندهای تولیدی در کشورشان و حتی گاهاً پسماندهای وارداتی می برند. 

استقبال و حمایت از طرح های پژوهشی و پایان نامه های دانشگاهی

یکی از نقاط ضعف کشور ما در صنایع مختلف، عدم ارتباط صنعت و دانشگاه است. میلیاردها تومان هزینه برای آموزش نیروهای متخصص در دانشگاه ها صرف می شود. اما متاسفانه در صنعت از تحقیقات و پژوهش های دانشگاهی استفاده نمی شود. در حالی که محققان و دانشجویان زیادی در بخش های مختلف صنعتی، تحقیق و تفحص می کنند و نتایجشان بدون استفاده می ماند.

در بسیاری از کشورهای صنعتی، ارتباط تنگاتنگی بین صنعت و دانشگاه وجود دارد و به همین دلیل توانسته اند پیشرفت کنند. در حوزه بازیافت پسماند نیز توجه به نتایج تحقیقات دانشگاهی، پیشنهادی است که سازمان مدیریت پسماند و مسئولان ذی ربط باید به آن توجه ویژه داشته باشند.

وضع قوانین جدید

مدیریت پسماند و به دنبال آن توسعه بازیافت نیازمند وضع قوانین جدیدی است که با شرایط فعلی جامعه هم خوانی داشته باشد و افراد زیادی را برای مشارکت در این کار درگیر نماید. از طرفی دولت می تواند قوانینی مبنی بر معافیت های مالیاتی برای شاغلین در این زمینه در نظر بگیرد و موانع موجود برای احداث کارخانه های بازیافت را برطرف سازد.

موبایل ها کجا دفن می شوند؟ آمریکایی ها هر 22 ماه یکبار موبایل هایشان را عوض می کنند. سال 2010 حدود 150 میلیون موبایل قدیمی دور انداخته شد. آیا تا به حال کنجکاو بوده اید بدانید چه اتفاقی برای تلفن های قدیمی می افتد؟ پاسخ آن قشنگ نیست. کودکان در مناطق دورافتاده و فقیرنشین مانند اگبوگلوشی غنا، دهلی هند و گیوو چین، کوه بزرگی از وسایل الکترونیکی درست می کنند و می سوزانند تا فلزهای داخل آنها مانند سیم های مسی و رشته های طلا و نقره را جدا کنند و به کاسبان بازیافت برای فقط چند دلار بفروشند. در هند پسرهای جوان باطری های کامپیوترها را با چکش خرد میکنند تا کادمیوم بازیافت کنند. تمام دستها و پاهایشان از تکه های سمی پوشیده می شود. زن ها روزهای خود را با دولا شدن در تشت هایی از سرب داغ می گذرانند. صفحه های مدار را « میپزند » تا بتوانند نقره ها را ا ز طلا جدا کنند. سازمان صلح سبز ، شبکه جنبش بازل و ویدیوهای پخش شده در سایت یوتیوب نشان می دهند که کودکان برای جدا کردن انواع مختلف پلاستیک برای بازیافت کنندگان، دود حاصل از سوختن روکش موبایل ها را تنفس می کنند. میتوان تصور کرد که پیامد صنعت بی قاعده سلامت را در خود ندارد. در واقع، بیشتر دانشمندان موافقند که استنشاق دود، خطرات جدی به خصوص برای سلامت زنان باردار و کودکان به دنبال دارد.
تحقیقات نشان داده است که استنشاق مواد شیمیایی سمی و تماس مستقیم با مواد زائد خطرناک منجر به کاهش وزن هنگام تولد ، جهش ، ناهنجاری های مادرزادی ، عملکرد غیر طبیعی تیروئید ، افزایش سطح سرب در خون ، کاهش عملکرد ریه و اختلالات عصبی-رفتاری. علاوه بر این ، سموم زائد باعث آلودگی هوا ، خاک و آبهای زیرزمینی می شوند.

سازمان بهداشت جهانی گزارش می دهد که حتی مقدار کمی از سرب، کادمیوم و جیوه (که هر سه در ضایعات موبایل قدیمی پیدا می شوند) می توانند آسیب های عصبی برگشت ناپذیری وارد کرده و رشد بچه را تهدید کنند. ضایعات الکترونیکی کابوس سمی درحال رشد است که منحصر به مرزهای جهان سوم نیست. در ایالات متحده، اداره فدرال زندانها، چندین سال زندانی ها را با ضایعات الکترونیکی مشغول نگه میداشت که باعث ایجاد مشکلات سلامتی برای آنها شد. دولت، تولیدکنندگان و مصرف کنندگان میتوانند قدم به قدم روش های بهتری برای دور انداختن ضایعات موبایل یا ضایعات کامپیوتر پیدا کنند و از جمع شدن بیشتر ضایعات الکترونیکی و خطرات ایجادشده جلوگیری کنند. آمریکا، به طور مثال تنها کشور صنعتی است که کنوانسیون بازل  را به تصویب نرسانده است. معاهده بین المللی که صادرات یا قاچاق ضایعات الکترونیکی سمی را غیرقانونی می کند. اجرای کامل این معاهده گامی برای اتحاد جهانی و مهار مشکلات ضایعات سمی است.

مسئولیت مدیریت و دفع بر عهده تولید کننده

سال 2011 لایحه مسئولیت بازیافت الکترونیکی به کنگره آمریکا معرفی شد تا صادرات ضایعات سمی از آمریکا به کشورهایی  که عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی نیستند، غیرقانونی شود. هدف، جلوگیری از خالی کردن ضایعات الکترونیکی در کشورهای فقیر دنیا و ایجاد مشوقی برای مدیریت ضایعات امن تر است. لایحه مورد حمایت دو حزب قرار گرفت اما هیچوقت به رأی گیری گذاشته نشد. اتحادیه اروپا برای مقررات صنعتی یک مدل تهیه کرده است که زحمت دور ریز بی خطر محصول را به تولیدکننده ها برمی گرداند. دستور « بازیافت ضایعات الکتریکی و الکترونیکی » فروشندگان را ملزم میکند تا بدون هزینه، محصولات استفاده شده مشتری را برای بازیافت قبول کنند. هدف این است که تا سال 2019 ، 5 درصد ضایعات الکترونیکی به روش صحیح بازیافت شوند، همچون ژاپن که از تولیدکنندگان الکترونیک می خواهد بخش بازیافت را تأسیس کنند یا به اشخاص ثالث سفارش دهند تا انواع محصولات از کامپیوتر، موبایل و تلویزیون تا کولرها را بازیافت کنند. فشار دولت یا مشتری بر تولیدکنندگان با طراحی راه حلی برای مشکلات انقضای محصول الکترونیکی می تواند کمک فوق العاده ای باشد. بیشتر موبایل ها، برای مثال، عمدا طوری طراحی می شوند که جداسازی قطعاتشان را مشکل می کند. ایجاد تغییر در روش چسب زدن، پیچ و لحیم کردن اجزا، دور انداختن موبایل های ازکارافتاده را آسانتر می کند، بنابراین احتمال خطری که تکنیک های بازیافتی ناخالص مانند کاری که کودکان غنایی انجام می دهند، کم می شود. حرفه خدمات تلفن جایگزین هم وجود دارد که میتواند برای تولیدکنندگان، مصرف کنندگان و همه ما مفید باشند. برای مثال، تولیدکنندگان میتوانند محصولات را با خدمات بازیافت از پیش تعیین شده بفروشند یا حق اشتراکی که مثلا جایگزین موبایل های قدیمی با جدید را برای مشتریان آسان می کند. شرکت ها دستگاه های قدیمی را تحت مدل سیستم خدمات محصول بازیافت کرده و از اجزای اصلی آن دوباره استفاده می کنند. زیراکس بدون هیچ تاثیری بر فروش یا سود آنها برای دستگاه های فتوکپی از مدلی مشابه استفاده می کند.  ما باید به عنوان مشتری برای لاشه های الکترونیکی روش بهتری درخواست کنیم. اگر تولیدکنندگان و دولت از زیر کار در می روند، ما که موبایل داریم باید برای بازیافت ایمن فشار بیاوریم.

مترجم: یاسمن طاهریان - نیویورک تایمز

مقدمه

پسماند که در واقع ثمره رشد و پیشرفت تکنولوژی بوده و در جوامع مختلف، حجم های متفاوتی دارد، در زمره معضلاتی قرار گرفته که مدیریت های کلانی را می طلبد. به نحوی که دولتمردان را برای چاره اندیشی به فکر واداشته است. کثرت در حجم و نوع این مواد، سبب شده تا استفاده از راهکار دفن نمودن، جوابگو نباشد و حتی خود بستری برای ایجاد بسیاری از مشکلات زیست محیطی و تخریب منابع ارزشمند آبهای زیر زمینی و همچنین خاک فراهم نماید.

سلسله مراتب مدیریت پسماند

یک استراتژی کلی و جامع در بحث مدیریت پسماند وجود دارد که در هر نقطه ای از دنیا قابل اجرا می باشد. در واقع سلسله مراتبی برای این کار در نظر گرفته شده است که در رأس آن باید به کاهش تولید پسماند پرداخت. در کشور ما طرحی با نام کاپ برای همین منظور اجرا می شود. موفقیت در این مرحله نیاز به زیرساخت های فرهنگی و اجتماعی زیادی دارد. استفاده مجدد از پسماندهایی که این قابلیت را داشته در مرحله بعدی قرار دارد. بازیابی پسماند که خود شامل بازیافت و تبدیل به انرژی و همچنین کمپوست می باشد، در این مطلب مورد بررسی قرار می گیرد. در صورتی که در دو مرحله قبلی نتوان از پسماند استفاده کرد، تنها راهکار باقی مانده، دفن آنها می باشد. با این تفاسیر مشخص می شود که آخرین راهکار مدیریت پسماند، این کار است.

تولید کمپوست از پسماند

یکی از بهترین راهکارهای مدیریت پسماند، تولید کمپوست می باشد که با استقبال زیادی هم مواجه شده است. استفاده از این کود در بهبود عملکرد محصولات کشاورزی، نقش مهمی دارد. از طرفی هزینه تولید آن در مقایسه با کودهای شیمیایی بسیار کمتر بوده و تاثیرات منفی بر محیط زیست هم نخواهد داشت.

در رابطه با کمپوست باید بیان کرد که اصطلاحاً به معنای کودی است که از ترکیب مواد مختلف تولید می شود. البته تا قبل از این از کودهای حیوانی برای این منظور استفاده می کردند که قدمت بسیار زیادی هم دارد. اما به کارگیری پسماندها و زباله های مختلف خانگی برای اولین بار از دو دهه اخیر آن هم در کشورهای پیشرفته و صنعتی آمریکایی و اروپایی مورد توجه قرار گرفت.

آمار و ارقام چندان دقیقی از میزان تولید پسماندهای خانگی وجود ندارد. میانگین جهانی آن حدود 90 کیلوگرم در سال گزارش شده است که قطعاً در نقاط مختلف، یکسان نمی باشد. به هر حال تولید کمپوست از این پسماندها، می تواند کود مورد نیاز برای پرورش گیاهان مختلف را فراهم کند.

تهیه کمپوست از پسماند به روش های مختلف

1- روش تراکتوری: برای تهیه کمپوست به روش تراکتوری، پسماندها و زباله های ترکیب شده به ویژه پسماند تر مانند زائدات میوه جات، سبزیجات، پوست تخم مرغ، ته مانده مواد غذایی و ... به همراه انواع زائدات کشاورزی مانند برگ درختان را در ردیف های موازی قرار می دهند. ابتدا به کمک تراکتور، عملیات میکس و ترکیب پسماند را انجام می دهد و پس از آن، دستگاه خردکن را به تراکتور متصل نموده و عملیات خرد کردن صورت می گیرد.

2- تولید کمپوست به روش دپوی پشته ای: در این روش، پسماند ها را به صورت پشته ای روی هم انباشته می کنند تا لایه های بالایی بر لایه های پایینی، فشار وارد کنند و با گذشت زمان، تجزیه و در نهایت کود مورد نظر تشکیل گردد.

3- تولید کمپوست صنعتی استفاده از میکروارگانیسم ‌های گرما دوست  EM: مقادیر بالایی از کود به این روش و به کمک میکروارگانیسم ها تولید می شود. از این روش باید به عنوان روشی مناسب به جای دفن زباله استفاده کرد. از حدود 50 سال پیش تا کنون این کار در کشور ما صورت گرفته است. اصفهان از پیشتازان در این عرصه می باشد.

4- ساخت کمپوست به کمک کرم خاکی: برخی از گونه های کرم خاکی در تبدیل پسماند به کود نقش بسیار مهمی را ایفا می کنند. این کرم ها در افزایش سطح کیفی کمپوست هم اثرگذار هستند و به بهبود کشاورزی ارگانیک کمک زیادی می کنند.

به کارگیری پسماندها در تولید نانو لوله

یکی دیگر از راهکارهایی که مدیریت پسماند به کار می برد تا این مواد را ساماندهی کند، به کارگیری آنها در تولید نانو لوله می باشد. در واقع پسماندهای گیاهی برای این منظور به کار برده می شوند. تولید نانولوله ها به این شیوه، به عنوان یکی از دستاوردهای ارزشمند بشر می باشد. چرا که قابلیت درمان بیماری های مختلف را دارد. دانشمندان، از این محصول در درمان اختلالات ژنتیکی و سرطان استفاده می کنند. یکی از مهمترین مزایای این نانو لوله ها این است که در مقایسه با نوع کربنی، سمیت بسیار کمتری دارند.

استفاده از خواص پسماند در بهبود خواص شیمیایی خاک

خاک یکی از مهمترین نهاده های کشاورزی است که در عملکرد نهایی محصول، نقش مهمی را ایفا می کند. خاک ها به لحاظ فیزیکی و شیمیایی با یکدیگر متفاوت هستند. برای اصلاح شیمیایی خاک های ضعیف و غیر حاصلخیز می توان از همین پسماندهای ظاهراً بی ارزش استفاده نمود. مطالعات نشان می دهد استفاده از خمیر کاغذ، کربن آلی خاک و به تبع آن مقدار آب قابل استفاده برای ریشه گیاه را افزایش می دهد.

تاریخچه سرب و روی در ایران : ایران چهارمین تولیدکننده بزرگ ماده معدنی سرب و روی در آسیا بعد از چین، قزاقستان و هند می باشد. همچنین از نظر تولید شمش روی جایگاه ششم و از نظر تولید سرب جایگاه پنجم را در آسیا دارا می باشد تاکنون در ایران بیش از 622 کانسار و نشانه سرب و روی شناخته شده است، ولی تا به حال کار اکتشافی سیستماتیک برای شناخت غالب آنها صورت نگرفته و روند کانی زائی سرب و روی و ایالت های متالوژی آنها بصورت مطلوب شناسایی نشده است.
 فلز روی پس از آهن، آلومینیوم و مس چهارمین فلز پرمصرف در جهان است که دلیل اصلی آن استفاده گسترده در تولید ورق‎های گالوانیزه است. روی از پتانسیل گسترده صنعتی برخوردار بوده و علاوه‌ بر مزیت انرژی، مزیت ماده معدنی را نیز در گسترش این صنعت می‎توان در نظر گرفت. ریشه تاریخی استحصال فلز روی در کشور به اواخر دهه 60 و اوایل دهه 1370 بازمی‎گردد. فلز روی همراه سرب عمدتا در منابع معدنی اکسیدی و سولفوری در مناطق مختلف کشور به‎صورت پتانسیل‎های معدنی و یا معادن متروکه یا در دست بهره‎برداری به‌چشم می‎خورد. سابقه معدنکاری روی در ایران به دهه 1340 برمی‎گردد.  در آن زمان مواد استخراجی یا به‎صورت خام و یا به‎صورت کنسانتره سرب و روی از کشور صادر می‎شد و عملا ارزش‎افزوده حاصل از استحصال آن در اقتصاد ملی نقشی ایفا نمی‎کرد. مهم‎ترین معدن سرب و روی کشور، انگوران، با سابقه‎ای 40 ساله و از نظر سطح عیار روی و ظرفیت جزء مهم‌ترین معادن سرب و روی جهان محسوب می‌شود.

ظرفیت و کیفیت تولید سرب و روی در واحدهای موجود

 نسبت ظرفیت در حال بهره‎برداری به ظرفیت نصب‌شده و کیفیت تولیدات کنونی واحدهای روی کشور به دلایل مختلفی از جمله عدم تامین مداوم مواد اولیه با کیفیت ثابت، عدم تناسب طراحی با نوسانات عیار روی،  ناهنجاری در تامین مواد اولیه، بحران‎های بازار بین‎المللی و کمبودهای مقطعی پاره‎ای از مواد اولیه دارای شاخص‎های نامطلوب است. از منظر شاخص‎های بهره‎وری کل عوامل تولید، نیروی کار و انرژی نیز که عمدتا رقابت‎پذیری بنگاه‎ها در فضای تجارت جهانی و بدون در نظر گرفتن حمایت‎های تعرفه‎ای را نشان می‎دهد، واحدهای کنونی تولید روی کشور به هیچ عنوان نمی‎توانند در سطح قابل قبولی ارزیابی شوند. نگاهی به وضعیت این واحدها طی سال‎های 1380 تا 1382 که قیمت این فلز به پایین‎ترین سطح خود در بازارهای جهانی رسیده بود گواه این امر است. بدیهی است رونق بعدی را نیز که حاصل افزایش شدید قیمت‎های بین‎المللی است، نمی‎توان ناشی از رقابت‏پذیری این صنعت دانست. میزان تولید سرب و روند تولید آن در ایران با نوسان‎های قابل ملاحظه‎ای همراه بوده است. میزان استخراج در سال 1377 نسبت به سال 1376 کاهش و در سال 1378 افزایش یافته است. عمده‎ترین معادن فعال سرب و روی کشور به شرح زیر است:

1- زنجان: انگوران

2- اصفهان: ایرانکوه- نخلک

3- مرکزی: رافج- عمارت

4- فارس: سرمه

5- یزد: کوشک

در بین این معادن، بیشترین تولید متعلق به استان زنجان و کمترین آن به استان یزد تعلق دارد. میانگین سرب و روی در ایران در این دوره (1380- 1376) با متوسط نرخ رشد 18/6درصد، 508/6هزار تن بوده که از 381 هزار تن در سال 1376 به 667 هزار تن در سال 1378 و 578 هزار تن در سال 1380 افزایش یافته است.

فناوری احداث، ساخت تجهیزات و خط تولید مواد مصرفی در صنعت سرب و روی کشور

در حال حاضر توان ساخت و راه‎ اندازی واحدهای تولید فلز روی تا ظرفیت‎ های 20 الی 30 هزار تن با فناوری مشابه واحدهای موجود در کشور تجدید نظر اساسی در فناوری‎ های تولید را می‎ طلبد. بخش عمده‎ ای از مواد مصرفی و افزودنی در تولید فلز روی در کشور تولید می‎شود و تنها پاره‎ ای از مواد شیمیایی نظیر پرمنگنات باید از خارج تامین شود. به ‎نظر می‎ رسد بزرگ‎ ترین چالش واحدهای موجود و حتی توسعه ظرفیت روی، عدم توازن تولید مواد اولیه حاوی روی ( کنسانتره روی یا خاک پرعیار ) و ظرفیت واحدهای استخراجی است. به ‎ویژه آن که واحدهای موجود برای خاک انگوران طراحی شده و استفاده از مواد معدنی سایر معادن، بازدهی خطوط تولید را کاهش می‎دهد. ریزش معدن انگوران و از دست رفتن رگه های پرعیار این معادن، توسط واحدهای فرآوری و عدم بهره ‎برداری از ظرفیت‎ های سایر معادن و ذخایر مانند معدن سرب و روی مهدی‎آباد از بزرگ‎ ترین چالش‎ های پیش روی این صنعت است. در خصوص ایجاد و ظرفیت‎سازی‎ های جدید در عرصه صنعت روی و مقایسه آن با وضعیت بین ‌المللی، توان مهندسی پایه فرآیند توسعه واحدهای کوچک مقیاس روی عمدتاً به ‌صورت کپی‎ برداری از یکدیگر بدون طی یک فرآیند مهندسی پایه دقیق و با مدل‎های شناخته شده ‎ای نظیر EPC و MEPC صورت پذیرفته است. عمده واحدهای مزبور توسط بخش خصوصی و عمدتا بدون بهره ‎گیری از شرکت ‎های مهندسی و مشاور، صورت پذیرفته است. در واقع تسلط بر فناوری و ایجاد ظرفیت‎های جدید و توسعه تجربی بوده است. دو مساله از مسائل ناشی از این الگوی توسعه عبارتند از:

•    تکرار خطاهای طراحی در ایجاد ظرفیت ‎های جدید و عدم اصلاح پاره ‎ای از اشتباه ‎ها و خطاهای اساسی در طراحی‎ های اولیه از جمله روش استفاده از پرمنگنات، استفاده از فیلتر پرس‎ های نامناسب و عدم استفاده از آندهای سرب - نقره
•  عدم افزایش ظرفیت تولید به آستانه ‎های اقتصادی از طریق ایجاد خطوط مداوم لیچینگ و به جای خطوط غیرمداوم

مقدمه

اگر مقالات قبلی سایت را همراهی کرده باشید، همواره به این موضوع اشاره کرده ایم که ضایعات، بسیار متنوع و گسترده بوده که برخی از آنها شاخص تر هستند. اما برخی دیگر ممکن است کمتر شناخته شده باشند. به عنوان مثال خرید و فروش خاک کاتالیزور که می تواند درآمدزایی زیادی داشته باشد، از دید بسیار از افراد فعال در حوزه ضایعات، پنهان مانده است. در همین راستا سعی داریم زمینه ای برای آشنایی بیشتر با این موضوع فراهم کنیم. ادامه مطلب را تا انتها دنبال نمایید.

خاک کاتالیزور چیست؟

خاک کاتالیز در واقع پودری است که از درون کاتالیزور خودروهای مختلف به دست می آید. این پودر حاوی فلزات ارزشمندی از جمله پلاتین، طلا، پالادیوم، رادیوم و کادمیوم می باشد. به همین دلیل دارای ارزش مادی بالایی بوده و بازیافت آن صرفه اقتصادی خواهد داشت. عدم اطلاع بسیاری از افراد از ساختار و ترکیبات سازنده این قطعه، موجب شده تا صرفاً به عنوان آهن قراضه از آن یاد کنند.

اما اگر بخواهیم تعریف کلی از کاتالیزور اگزوز داشته باشیم باید گفت: یکی از مهم ترین قسمت های اگزوز خودرو می باشد که در جلوگیری از آلودگی هوا ناشی از سوختن انواع سوخت های فسیلی نقش اساسی را ایفا می کند. عدم به کارگیری این قطعه، حجم آلاینده ها را چندین برابر خواهد کرد. دو گروه خطرناک از آلاینده ها یعنی کربن منوکسید و هیدروکربن های ناشی از ناقص سوختن سوخت ها، از روی کاتالیزور عبور می کنند. این قطعه شامل فلز اکسید ها بوده و قادر است گازهایCO  و هیدروکربن ها را به CO₂ و H₂O که کم خطرتر هستند، تبدیل نماید.

در برخی از کشورها که ملاحظات زیست محیطی را در اولویت قرار می دهند، حذف کاتالیزور خودرو ها را به عنوان تخلف و قانون شکنی تلقی کرده و اجازه این کار را به رانندگان نمی دهند. اما آنچه مسلم است، این قطعه نیز مانند هر وسیله و محصولی، دارای یک عمر مفید بوده که پس از آن کارایی مطلوب خود را از دست می دهد و نیاز به تعویض دارد. در واقع ضایعات کاتالیزور به این شکل تولید می گردند.

از مهم ترین دلایلی که ضایعات کاتالیز (ضایعات کاتالیست) را ایجاد می کند باید به استفاده طولانی مدت از خودرو اشاره کرد. همچنین سوخت هایی که از استانداردهای لازم برخوردار نیستند نیز در کاهش عمر مفید مبدل کاتالیست نقش مهمی خواهند داشت. زمانی که شبکه های کاتالیزور مسدود می شوند هم در خروج دود ناشی از احتراق موتور اختلال ایجاد می شود و هم راندمان موتور را تا حد زیادی کاهش می دهد.

هنگامی که ترکیب و همچنین دمای گازهای خروجی از موتور به دلایلی همچون ورود آب و روغن به موتور در اثر خرابی واشر سرسیلندر دچار تغییر می شود، کاتالیزور با آسیب های جدی مواجه می شود و زمان تعویض آن، زودتر فرا می رسد. بالا رفتن دمای بیش از اندازه موتور و سوختن ناقص را هم باید به این دلایل اضافه کرد.

اجزای سازنده کاتالیزور

کاتالیزور به طور کلی شامل سه بخش می باشد:

ماده کاتالیزگر که در همان فلزات ارزشمند مانند طلا، کادمیوم، پلاتین و پالادیوم هستند به عنوان مهم ترین بخش آن شناخته می شود. بخش دوم آن شامل هسته بوده که در ساخت آن از سرامیک مونولیت استفاده می کنند. اصولاً هسته به شکل لانه زنبوری طراحی شده و در مرکزیت کاتالیزور جای می گیرد. لایه اکسیدی که از سیلیکا، آلومینا و همچنین دی اکسید آلومینیوم و تیتانیوم ساخته می شود، سومین بخش تشکیل دهنده کاتالیست اتومبیل ها به شمار می رود و از ماده کاتالیزور حفاظت می کند.

برخی از علائم نشان دهنده خرابی کاتالیزور

گاهاً مصرف سوخت خودرو بالاتر از حد معمول و همیشگی می شود. این امر در بسیاری از مواقع می تواند به خرابی کاتالیزور مربوط باشد. همچنین افت در شتابگیری نیز یکی دیگر از علائمی است که خرابی کاتالیست را می توان به آن نسبت داد. اگر خودرو در هنگام روشن شدن و استارت خوردن هم دچار مشکل شود، لازم است که به اگزوز آن نگاهی انداخته شود. چراغ چک یا همان چراغ اخطار نیز در چنین مواقعی روشن می شود. لرزش و بد کار کردن خودرو در هنگام دور آرام و بوی نامطبوع نیز می توانند دلیلی بر خرابی کاتالیست باشند.

همچنین تست آلایندگی می تواند صحت یا عدم صحت کاتالیست را نشان دهد. در صورتی که عمر مفید آن تمام شده باشد، مقادیر گازهایHC و CO از حد مجاز بیشتر خواهد بود. کاتالیزور خودرو در دمای بالا، بیشترین بازدهی را دارد. دمای آن نیز تا 700 و 800 درجه نیز می رسد. بنابراین اگر خودرو برای مدتی کار کند و دمای موتور آن به حد مطلوب نرسد، کاتالیزور آن خراب شده است.

انواع کاتالیزور خودرو

تنوع در خودروها تنوع در کاتالیزور را نیز ضروری ساخته است. به طور کلی دو گروه از کاتالیزورها طراحی و تولید می شود که عبارتند از:

1- کاتالیزورهای دوگانه: این گروه از کاتالیزورها توانایی کاهش همه آلاینده ها از جمله اکسید نیتروژن را ندارند و صرفاً مونوکسیدکربن و هیدروکربن های نسوخته را کاهش می دهند. از این رو بیشترین کارایی آنها در موتور های دیزلی می باشد. این نوع از کاتالیزورها می توانند به صورت همزمان عمل اکسیداسیون مونوکسید کربن به دی اکسید کربن و همچنین تبدیل هیدروکربن های نسوخته به دی اکسید کربن و آب را انجام دهند.

2- دومین گروه از کاتالیست ها، نوع سه گانه آنها می باشد که هم کاهش اکسیدهای نیتروژن را به اکسیژن و نیتروژن کاهش داده و هم توانایی اکسید نمودن گاز خطرناک مونوکسیدکربن به دی اکسید کربن را دارد. علاوه بر این، مانند نوع دوگانه  هیدروکربن های نسوخته را اکسید می کند.

خریدار کاتالیزور فرسوده

در انتها مرجع رسمی خرید و فروش خاک کاتالیزور اگزوز و نحوه عملکرد آن هم معرفی می گردد. سایت ایران ضایعات، با سابقه ای درخشان در مدیریت خرید و فروش کاتالیزور با قیمت هایی کارشناسی شده و بدون دخالت دلالان و واسطه های فروش، بنگاه های مختلف در سراسر کشور را نظارت کرده و به این ترتیب کسب و کاری امن را برای افراد بسیاری فراهم آورده است.

در این سایت برای فروش خاک کاتالیزور یا هر نوع ضایعات دیگر، کافی است به قسمت مربوط به فروشندگان مراجعه شود و آگهی مورد نظر خود را به صورت رایگان ثبت کند. علاوه بر این قیمت ضایعات کاتالیزور را در شهرهای مختلف کشور در کوتاه ترین زمان ممکن می توان جویا شد. به منظور کسب اطلاع دقیق از قیمت کاتالیزور دست دوم می توان با شماره های درج شده در بنگاه ها تماس حاصل نمود. به این ترتیب به راحتی می توان خریدار و یا فروشنده این محصولات را پیدا کرد.

نکته ای که می توان یادآوری کرد حجم ضایعات برای خرید و فروش می باشد. اصولاٌ قیمت بار عمده و جزئی متفاوت می باشد. یکنواختی بار هم می تواند در تعیین قیمت آن اثرگذار باشد. هزینه های جانبی مانند هزینه حمل و نقل و جابه جایی نیز در قیمت نهایی اثرگذار می باشد.

مقدمه

امروزه بشر با معضلی به نام تولید پسماند مواجه است که مدیریت آن، به خاطر حجم بسیار بالای آن ضروری است. البته در بسیاری از کشورهای پیشرفته، پسماند را نه تنها به عنوان یک معضل بلکه به عنوان یک فرصت می شناسند. علاوه بر این، زمینه مناسبی برای اشتغالزایی و کمک به چرخه اقتصادی کشورشان نیز فراهم کرده اند. اما در برخی کشورها، هنوز در مراحل اولیه مدیریت پسماند باقی مانده اند و این طلای کثیف را صرفاً به عنوان یک چالش و معضل یاد می کنند.

در کشور ما خوشبختانه، گام های ارزشمندی در سال های اخیر برداشته شده البته تا رسیدن به سطوح بالای مدیریتی در این زمینه، فاصله زیادی باقی مانده است. بر همین اساس در این مطلب ضمن بررسی اهمیت مدیریت پسماند به بررسی چالش های موجود در این راه نیز خواهیم پرداخت.

تعریف کلی از مدیریت پسماند

به زبانی ساده باید مدیریت پسماند را شامل هر نوع فرآیند برای جداسازی و تفکیک انواع پسماند تر و خشک و همچنین جمع آوری و رساندن آنها به چرخه بازیافت به منظور استفاده مجدد تعریف کرد. جداسازی انواع پسماند و زباله در منازل، خود یک قدم کوچک اما بسیار اثرگذار در این مدیریت به شمار می رود. در واقع با این کار به کیفیت محصولات بازیافتی کمک زیادی می شود. شاید در ابتدا درک این مطالب برای برخی از افراد، دور از ذهن باشد. اما واقعیت آن است که اگر در هر خانه، شرکت، اداره، ارگان، سازمان، مغازه و ... پسماندهای تر و خشک از همان ابتدا به صورت تفکیک شده، تحویل داده شوند، از هزینه های کلانی که صرف این کار می شود، جلوگیری خواهد شد. بی شک فرهنگ سازی، نقش کلیدی در تحقق این امر دارد و در آینده ای نزدیک، هم نتایج ارزشمندی را به همراه خواهد داشت.

اهمیت مدیریت پسماند

مطالب ارائه شده در بخش های قبلی، اهمیت مدیریت پسماند را به وضوح بیان می کند. اما اگر بخواهیم به صورت تیتروار نگاهی به این مسئله داشته باشیم می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• مدیریت پسماند، به معنی سهولت در امر بازیافت و بازیافت به معنی جلوگیری از سرمایه های طبیعی و غیر طبیعی است. بنابراین، مدیریت پسماند را باید اولین مرحله از این چرخه دانست.
• همان طور که اشاره شد، کیفیت محصولات و مواد تولیدی به کیفیت پسماندها بستگی دارد. در صورتی که زباله ها و مواد ضایعاتی و پسماندها به صورت طبقه بندی شده جمع آوری گردند، اجازه ورود و نفوذ شیرابه به آنها داده نمی شود و طبیعتاً مشکلاتی همچون بوی بد و ظاهر نامناسب را نخواهند داشت.
• از دفن و دفع بی مورد پسماندها و در نتیجه آلودگی های زیست محیطی جلوگیری می شود. همچنین از اشغال فضاهای بیشتر برای این منظور نیز ممانعت می گردد.
• فرصتی برای اشتغال افراد زیاد فراهم خواهد شد.
• از انتقال بیماری های مختلف جلوگیری می شود.

چالش های مدیریت پسماند در کشور

• عدم همکاری اقشار زیادی از مردم به خاطر عدم آگاهی کافی در این زمینه
• نرخ های نامناسبی که بسیاری از دلالان و واسطه های فروش برای خرید برخی مواد مانند پسماندهای فلزی و کاغذی عنوان می کنند، انگیزه شهروندان را برای تفکیک زباله کاهش می دهد.
• عدم نظارت کافی توسط نهادهای مسئول
• کمبود زیرساخت های لازم در بسیاری از شهرهای کشور

بررسی شارژ آهن اسفنجی در کوره های قوس الکتریکی از دیدگاه انرژی و تولید : استفاده از شارژ آهن اسفنجی یا بریکت در کوره قوس می تواند تاثیرات مشخصی را در فرآیند ذوب نشان دهد. مصرف انرژی، بهره وری یا قابلیت تولید و بازدهی مواد متاثر از ترکیب شیمیایی DRI و درصد استفاده از آن در شارژ است. آهن اسفنجی به عنوان جایگزین ضایعات آهن و با توجه به ترکیب شیمیایی تقریبا یکنواخت آن به منظور کاهش غلظت عناصر ناخالصی و رسوبات در ذوب از طریق بالا بردن عیار آهن موجود در شارژ استفاده می شود. در حقیقت با شارژ آهن اسفنجی در سبد قراضه آهن ، سطح ناخالصی های موجود در شارژ کاهش یافته و سبب کاهش مقدار نیتروژن موجود در ذوب می شود. کاهش نیتروژن در ذوب باعث می شود، تختال ها و بیلت های با کیفیت جهت تولید ورقهای گرم، وایر و انواع محصولات دیگر را بتوان تولید کرد.

مصرف انرژی

چند فاکتور در استفاده از شارژ آهن اسفنجی باعث افزایش مصرف انرژی می شوند. قابل ذکر است که در یک کوره قوس با شارژ 100 درصد آهن قراضه سرد و ساخت سرباره پفکی خوب مقدار انرژی مصرفی جهت تشکیل ذوب، حدود 400 تا 435 کیلووات ساعت بر هر تن ذوب صر فنظر از سایر انرژی ها است و به عنوان مقایسه، یک کوره قوس الکتریکی با شارژ 98 درصد آهن اسفنجی و تشکیل سرباره پفکی خوب انرژی مصرفی حدود 635 کیلووات ساعت در هر تن ذوب دارد. پس در نتیجه میزان مصرف انرژی در شارژ با آهن اسفنجی نسبت به قراضه بیشتر می باشد

برای مشخص کردن میزان آهنی که در آهن اسفنجی وجود دارد، شاخصی وجود دارد که به آن متالیزاسیون یا درجه آهنی شدن گفته می شود. درصد متالیزاسیون آهن اسفنجی در مصرف انرژی فرآیند ذوب و تولید فولاد موثر است. متالیزاسیون پایین و بالا بودن مقدار FeO موجود در DRI سبب افزایش انرژی مصرفی در فرآیند فولادسازی می شود. (از لحاظ شیمیایی احیا Feo یک واکنش گرماگیر است). قابل ذکر است که احیای یک تن Feo به حدود 800 کیلووات ساعت انرژی نیازمند است. افزایش مقدار Sio2 در آهن اسفنجی نیز سبب افزایش مصرف انرژی می شود، زیرا به منظور حفظ بازیسیته ذوب به شارژ بیشتر آهک نیاز خواهد داشت، که این باعث تولید سرباره بیشتر خواهد شد و از آنجا که ذوب هر تن سرباره به حدود 530 کیلووات ساعت انرژی نیاز دارد، لذا مصرف انرژی کل را افزایش می دهد. .
فسفر و گوگرد با توجه به اینکه باعث افزایش آهک مصرفی در فرآیند می شود، تاثیر منفی در انرژی مصرفی دارد، اما در هر حال بسته به گرید فولاد نیاز است که درصد عناصر از جمله فسفر، کربن و سایر عنصرها در حد استاندارد بوده و برای رسیدن به حد مورد نظر نیاز به یکسری اقدامات اجتناب ناپذیر است. جهت حذف فسفر به سرباره اکسیدی نیاز است، Cao فسفر موجود در حمام مذاب را جذب می کند و در صورتی که مقدار ثابت و مشخص از Feo در سرباره مدنظر باشد، لازم است تزریق بیشتر آهک و حذف بیشتر فسفر را داشته باشیم که بدین ترتیب همان طور که قبلا بیان شد، این افزایش سبب بالا رفتن مقدار مصرف انرژی و نیز کاهش بازده مواد آهنی می شود. برای حذف سولفور به سرباره احیایی نیاز است. سرباره کوره های قوس الکتریکی معمولا سرباره اکسیدی بازی است و با وجودی که امکان حذف مقداری گوگرد در EAF با افزایش مقدار آهک وجود دارد، اما از آنجا که واکنش های فوق باعث افزایش انرژی مصرفی در کوره شده و بهره وری را نیز کاهش می دهد و احتمال صدمه به نسوز کوره نیز وجود دارد، لذا با توجه به اهداف فولادسازی در جهت تولید با حداقل انرژی مصرفی به ازای هر تن فولاد، جدایش گوگرد در EAF انجام نشده، بلکه در کوره پاتیلی انجام خواهد شد که در زیر به آن خواهیم پرداخت.

با توجه به قیمت انرژی و رعایت مسائل اقتصادی تولید، مسئولیت سنگینی بر دوش بهره بردار بوده، لذا فولادساز حداکثر استفاده را از واکنش های موجود در فرآیند که می تواند در کاهش انرژی مصرفی موثر باشند، می کند. در این راستا یک فرآیند سرباره سازی خوب در کوره قوس میتواند بهترین راندمان انرژی را برای کوره داشته باشد. حذف گوگرد لازم است در سرباره احیایی انجام شود، لذا عملیات جدایش گوگرد در مرحله متالورژی ثانویه و در کوره پاتیلی انجام می شود. قابل ذکر است، در طراحی یک کارگاه فولادسازی به روش EAF که از شارژ آهن اسفنجی استفاده میکند، نیاز به وجود کوره پاتیلی جهت انجام مرحله متالورژی ثانویه است. یکی دیگر از مواردی که باعث کاهش انرژی مصرفی به ازای هر تن تولید می شود، میزان کربن محتوی آهن اسفنجی است. در صورتی که محدودیتی جهت تامین اکسیژن مورد نیاز وجود نداشته باشد با شارژ آهن اسفنجی با کربن مناسب (معمولا بیشتر از 5/ 1 درصد)، انرژی مصرفی، حدود 4 2 کیلو وات ساعت بر نرمال مترمکعب اکسیژن کاهش خواهد داشت. (در صورتی که از مقدار کربن مناسب استفاده شود و یک سرباره پفکی خوب ایجاد شود)

یکی دیگر از راه های کاهش انرژی مصرفی به ازای هر تن فولاد استفاده از شارژ داغ آهن اسفنجی بوده، اما این موضوع به دلیل مساله اکسید شدن سریع آن در حین حمل به کوره، همواره به عنوان یک نکته مشکل زا هنوز مطرح است. جهت انتقال شارژ داغ آهن اسفنجی به درون کوره، نیاز است از یک اتمسفر خنثی با تزریق گاز نیتروژن به منظور جلوگیری از واکنش DRI با هوا استفاده کرد. در این راستا، شرکت هیلسا در سال 1998 جهت کاهش انرژی مصرفی ، یک سیستم انتقال شارژ گرم با دمای 600 درجه سانتیگراد به داخل کوره را راه اندازی کرد. بدیهی است، با توجه به مشکلات اجرای چنین خطی، در صورتی استفاده از این راه حل ها اقتصادی به نظر میرسد که قیمت انرژی قابل توجه بوده و هزینه تولید را به ازای هر تن فولاد افزایش دهد، بنابراین استفاده از راه های کاهش انرژی بسته به محل قرارگیری کارخانه، مسائل فنی و مقایسه آنها از لحاظ اقتصادی قابل تصمیم گیری خواهد بود، اما یکی از مهم ترین روش های اجرایی کاهش انرژی مصرفی و نیز کاهش بهای سهم انرژی در تولید فولاد، در فولادسازی به روش کوره قوس با شارژ آهن اسفنجی، استفاده از DRI با درصدی از کربن محتوی، با درجه فلزی بالا و سیلیس، فسفر و گوگرد پایین و نیز استفاده از تزریق کربن و اکسیژن جهت ساخت سرباره پفکی است.

بهره وری و راندمان تولید

تعداد واحدهای فولادسازی به روش کوره قوس در منطقه آسیا رو به افزایش بوده و این در حالی است که امکان تهیه ضایعات آهن با کیفیت در منطقه آسیا با توجه به این که باید دانسیته حدود یک تن بر متر مکعب داشته باشد بسیار دشوار بوده، لذا استفاده از شارژ پیوسته آهن اسفنجی به عنوان بهترین راه حل در جهت تامین مواد آهنی به طور فزاینده ای مورد توجه قرار گرفته است. یکی دیگر از مزایای استفاده از شارژ پیوسته آهن اسفنجی و یا بریکت در کوره، کاهش تعداد سبدهای شارژ قراضه آهنی به کوره است. بدیهی است با کاهش تعداد سبدها از زمان آماده سازی کم شده و این نیز باعث بالا رفتن بهره وری و افزایش تولید خواهد شد. تا قبل از اینکه امکان تزریق کربن و دمش اکسیژن به داخل کوره و ساخت سرباره پفکی و نیز گرم کردن شارژ قراضه امکانپذیر باشد، بهترین شارژ جهت به دست آوردن بیشترین بهره وری، شارژ پیوسته 50 20 درصد آهن اسفنجی بود (لازم به ذکر است، موارد فوق الذکر در مواقعی صحیح است که شارژ قراضه از لحاظ کیفیت نامناسب و از دانسیته پایین برخوردار باشد که در این موارد شارژ DRI می تواند سبب افزایش بهره وری شود).

بهره وری یک کوره قوس الکتریکی که به طور پیوسته با DRI تغذیه می شود، بسیار به ترکیب شیمیایی DRI ، سرباره پفکی و کنترل خوب نسبت شارژ DRI بستگی دارد. (بهره وری کوره با شارژ بیش از حد لازم DRI کاهش خواهد یافت). راندمان تولید فولاد از طریق شارژ DRI یا HBI تابعی از نسبت متالیزاسیون، گانگ، تزریق کربن و سایر عملیات است. یک نمونه آهن اسفنجی محتوی 93 درصد آهن کل، 86 درصد آهن فلزی و 92 درصد متالیزاسیون را در نظر بگیرید. اگر امکان احیای 100 درصد Feo فراهم بود، با شارژ کامل 93 ،DRI درصد بازدهی حاصل می شد، اما این موضوع عملا در صنعت اتفاق نمی افتد و در صورتی که در یک واحد فولادسازی بازدهی امری مهم و پراهمیت برای صاحبان واحد باشد، لازم است نسبت به تولید یا خریداری آهن اسفنجی و یا بریکت با درصد متالیزاسیون مناسب و قابل انتظار اقدام کنند.

از آنجا که ترکیب شیمیایی مواد و وزن سرباره در بازدهی هر کوره قوس الکتریکی تاثیر دارد، لذا در حین فرآیند ذوب آهن اسفنجی و یا بریکت باید دقت کافی در ساخت سرباره به عمل آید، به طوری که یک سرباره پفکی خوب با حداقل وزن و با بازیسیته مناسب ایجاد شود. برای به دست آوردن اطلاعات از سرباره ساخته شده، معمولا از طریق نمونه گیری و به کمک دستگاه XRF و یا روش شیمی تر اقدام به تست سرباره کرده و در صورت انحراف از وضعیت مطلوب، در جهت اصلاح سرباره به سمت جلوگیری از خوردگی و فرسایش نسوز کوره و افزایش بازدهی کوره برمی آیند. همان طور که قبلا نیز اشاره شده، انتخاب شارژ DRI به دلایل متعدد نیاز به بررسی هایی از جمله مسائل اقتصادی، عدم دسترسی به قراضه مطلوب، مصرف انرژی و... دارد، لذا وقتی استفاده از DRI مدنظر قرار می گیرد، بهتر است یک ارزیابی هزینه تولید با درصدهای مختلف DRI در مقایسه با تولید از طریق قراضه به عمل آید. (لازم به ذکر است در نواحی که تهیه قراضه سخت و گاهی غیرممکن است، انتخابی جز استفاده از آهن اسفنجی برای روش های قوس الکتریکی وجود نخواهد داشت).
در کشورهاي خاورمیانه نیز اکثر پروژه هاي جدید فولادسازي به دلیل کاهش هزینه هاي تمام شده تولید فولاد با استفاده از آهن اسفنجی در مقایسه با قراضه به جهت ارزان بودن گاز و برق مصرفی و نزدیکی به معادن سنگ آهن براساس رژیم شارژ 100 %آهن اسفنجی در حال طراحی و بهره برداري هستند. ایران نیز با در اختیار داشتن بخشی عظیمی از ذخایر گاز و معادن سنگ آهن، مستعد جهت تولید فولاد با استفاده از آهن اسفنجی می باشد.

به طور کلی در صورتی که بخواهیم از آهن اسفنجی به عنوان شارژ در کوره قوس استفاده کنیم، لازم است به چند فاکتور به شرح زیر توجه شود:

• قیمت آهن اسفنجی
• بهای حمل و انبار کردن آن
• سرمایه گذاری های لازم از جمله ایجاد نوار نقاله به منظور برقراری شارژ پیوسته
• فلاکس مورد نیاز
• بهره وری
• بهای جمع آوری و سرمایه گذاری جهت فرآوری سرباره
• بازدهی
• امکان برقراری سیستم تزریق کربن و اکسیژن
• سایر موارد

قابل ذکر است که استفاده از آهن اسفنجی در کوره خود یک روش است که نیاز به اطلاعات مربوطه دارد، لذا لازم است به بهره بردار آموزش کافی داده شود، بنابراین در شروع راه اندازی هر واحد فولادسازی به لحاظ وجود منحنی آموزش تا رسیدن به حداکثر توانایی بهره برداری، نیاز به صرف مدت زمان لازم جهت رسیدن به 100 درصد توان تولید است.

مقدمه

هر چند که بازیافت مواد ضایعاتی از سال ها پیش تا کنون، مورد توجه قرار گرفته است. اما هنوز هم دید افراد نسبت به این مواد، محدود است. به طوری که مواد ضایعاتی را در قراضه آهای آهن و پلاستیک، خلاصه می کنند. این در حالی است که ضایعات و نخاله های ساختمانی، قریب به 48 درصد از ضایعات را به خود اختصاص می دهند. در این مطلب نگاهی اجمالی به این دسته از ضایعات خواهیم داشت.

انواع ضایعات و نخاله های ساختمانی

هر آنچه که در حین تخریب یک بنا حاصل می شود به عنوان نخاله های ساختمانی می توان از آن یاد کرد. علاوه بر این ممکن است در فرآیند ساختمان سازی نیز مصالح مختلف فلزی و غیر فلزی به دلایل مختلف کارایی لازم برای آن ساختمان را نداشته باشند و به عنوان ضایعات شناخته شوند. جدای از هزینه ها و بُعد مالی، این  نوع ضایعات، فضای زیادی را نیز اشغال می کنند و آلودگی های زیست محیطی را به دنبال دارند. از این رو به کارگیری مجدد آنها چه به صورت مستقیم و چه از طریق بازیافت نه تنها امری اقتصادی است، بلکه با ملاحظات زیست محیطی هم همراه خواهد بود.

مزایای استفاده از نخاله های ساختمانی

در رابطه با مزایای استفاده از نخاله های ساختمانی همان طور که در بالا اشاره شد، صرفه اقتصادی بسیاری را به همراه دارند. به ویژه با بالا رفتن هزینه های خرید انواع مصالح ساختمانی، این امر از اهمیت بسیار زیادی برخوردار شده است. افزایش جمعیت، نیاز به ساخت و ساز انواع ساختمان ها را چندین برابر نموده است که به تبع آن، نیاز به مصالح ساختمانی هم افزایش می یابد. به کارگیری مجدد نخاله های ساختمانی، کمبود این مصالح را کاهش می دهد.

زمانی که ضایعات و نخاله های ساختمانی مورد بازیافت قرار می گیرند، مصرف انرژی و آب نیز کاهش پیدا می کند. در فرآیند بازیافت نخاله های ساختمانی، می توان تغییرات مثبتی در ویژگی های آن ایجاد کرد. به عنوان مثال می توان استحکام مصالح را افزایش داد. با سبک سازی آنها می توان در برابر تهدیدات طبیعی به ویژه زلزله، میزان خطر را کاهش داد. این مزایا هر یک به نوبه خود ارزشمند هستند و توانسته اند نظر افراد مختلف را جلب کنند.

کاربرد نخاله های ساختمانی

تنوع در نوع نخاله های ساختمانی، به کاربرد آنها نیز تنوع زیادی بخشیده است. مواد فلزی از جمله تیر آهن را در صورتی که دچار زنگ زدگی نشده باشند و از سایز و ابعاد مناسب برخوردار باشند، می توان برای ساخت و ساز در سایر ساختمان ها مورد استفاده قرار داد. البته در صورتی که قابلیت کاربرد مستقیم را نداشته باشد، برای ذوب و بازیافت به کارخانجات مرتبط ارسال می شود و به عبارتی ماده اولیه مورد نیز برای ساخت محصولات مختلف آهنی را فراهم می کند. 

درب و پنجره های حاصل از تخریب هم به همین ترتیب مورد استفاده قرار می گیرند. نخاله های غیر فلزی را می توان توسط بازیافت دوباره فرآوری نمود و به کار برد. به این ترتیب به استخراج منابع معدنی کمتری برای تولید مصالح ساختمانی نیاز خواهیم داشت.

مرکز خرید و فروش نخاله های ساختمانی

شاید برای بسیاری از افراد جای تعجب باشد که مرکز خرید و فروش نخاله های ساختمانی آن هم به صورت آنلاین و بدون هیچ گونه محدودیت زمانی و مکانی نیز وجود داشته باشد. سایت ایران ضایعات به عنوان یک مرجع رسمی در زمینه خرید و فروش و همچنین قیمت گذاری انواع نخاله های ساختمانی، فرصتی را فراهم کرده تا هم افراد مختلف از این طریق و در یک فضا با امنیت بالا، به کسب درآمد بپردازند و هم از صنعت بازیافت نیز حمایت کند.

برای خرید و فروش نخاله های ساختمانی می توان به وب سایت ایران ضایعات مراجعه کرده و آگهی خرید و یا فروش را ثبت نمود. به این ترتیب متقاضیان و مشتریان از سراسر کشور می توانند در این داد و ستد آنلاین مشارکت داشته باشند.

قیمت نخاله های ساختمانی در بنگاه های بسیاری در شهرهای مختلف کشور را در این سایت می توان پیدا کرد. این قیمت تحت تاثیر چندین عامل قرار دارد. نوع نخاله و ضایعات ساختمانی، نیز عامل دیگری در تعیین قیمت آن به شمار می رود. یکدست بودن بار را هم باید به این عوامل افزود. در صورتی که در بین این نخاله های ساختمانی و ضایعات، ضایعاتی وجود داشته باشد که نیاز به بازیافت نداشته و مستقیما قابل استفاده باشد، قیمت آن بالاتر خواهد بود.

استهلاک لاستیک خودروها؛ چالش‌ها و فرصت‌ها : امروزه نقش و اهمیت صنایع لاستیک سازی در پیشبرد چرخ نيروی محركه روز به روز چشمگيرتر و محسوس تر مي باشد. تولید خودروهای مدرن سبک و سنگين با تاكید بر افزایش سرعت، شتاب و عملكرد، كاهش وزن و انطباق بر ضابطه هاي زیست محیطي از دغدغه هاي مجریان این صنعت مي باشد. استهلاك قطعات خودرو بویژه قطعات درگير در مقوله حركت بیشترین هزینه هاي ناشي از نگهداري خودرو را به خود اختصاص مي دهد و در این راستا، لاستیك ها با بیشترین سطح تماس در صدر قرار دارند.استهلاک لاستیک ها، علاوه بر ايجاد محدودیتهاي اقتصادي و زیست محیطي، مزیت‌هاي مهمي در عرصه ظهور تكنولوژی‌هاي بازیافت و تحول گسترده ای در حیطه فناوری‌هاي تولید براي كاربران به ارمغان مي آورد كه پیشرفت‌هاي كشورمان در زمینه بازیابي اینگونه مواد و تولید لاستیکهایي با استهلاک كمتر نشانگر عزم ملي براي حركت در مسير توسعه پایدار مي باشد. در مواجهه با صنعت لاستیك سازی خودروها دو مقوله كیفیت كالا و امكان بازیابي آن حائز اهمیت است كه در ادامه به آن مي پردازيم با توجه به روند صعودي استفاده بشر از اتومبیل ها (سبک و سنگين) جهت امور رفاهي و اقتصادی، تلنبار زایدات جانبي  اعم از انواع لاستیك، زهواره ها، پوشش‌های داخلي و ... مشكلات زیست محیطي متنبهي را بدنبال داشته است كه در صورت عدم توجه به این ذخایر مهم مشتقات نفتي استفاده از سوخت‌هاي فسیلي تجدید ناپذیر رو به افزایش رفته و سرانجام وابستگي نسل آینده به صنایع خارج از كشور را بدنبال خواهد داشت . در مواجهه با صنعت لاستیک سازی خودروها دو مقوله كیفیت كالا و امكان بازیابي آن حائز اهمیت است كه در ادامه به آن مي پردازيم:

الف)ارتقاء كیفیت تولید

• استفاده از فناوری نانو در افزایش کارایی لاستیک: قابل مصرف در صنعت پلیمری بویژه صنعت لاستیک ، SBR نانوکامپوزیت امکان ساخت لاستیکی با ،SBR سازی است .با افزودن چند درصد مقاومت سایش لاستیک تا ۵ برابر را دارا می باشد . این طرح با همکاری وزارت صنایع و مجتمع لاستیک کرمان برای لاستیک‌های سواری درحال انجام است.

• در تایر خودروهاي سنگين با جایگزیني مفتولهاي فلزي با كولار، كاهش وزني به نسبت ۵ به ١ حاصل مي‌شود بنابراین شما واقعا كاهش وزن زیادي را بهدست خواهید آورد. كمربندهاي فولادي در تایر خودروهاي سبك یا خودروهاي سواري نیز، كاهش وزني به نسبت مشابه ۵ به ١ را نشان مي‌دهند.همچنين استفاده از نخ تک لایه كولار موجب مي شود تایرسردتر عمل كند.

ب) بازیابي لاستیک فرسوده

1- استفاده مجدد : روكش كردن لاستیك‌ها و ورود آن به چرخه كاركرد 

2- بازیافت : منظور از بازیافت لاستیك تغيیر كاربري و یا اعمال فرایندهاي فیزیكي و ترموشیمیایي بر روي آن مي باشد.

فرایندهاي فیزیكي : بطور كلي شامل آسیاب كردن و قطعه قطعه كردن لاستیك در دماي محیط ویا در سرماي اضافي بوده كه یا از پودر آن در ساخت مجدد لاستیك استفاده میشود و یا بصورت انواع كفپوشهاي فشرده در زمینهاي بازي كودكان ، پیاده روها ، سالن‌هاي ورزشي، عایق‌هاي صوتي و ... بكار برده مي شود. گاهي نیز در اثر سوزاندن در كوره ها بصورت انرژي گرمایي جهت تامين انرژي نيروگاه‌ها ، كارخانجات و بویلرها به جاي سوخت‌هاي فسیلي استحصال مي‌گردد كه در آن صورت بكار بردن فیلترهاي مناسب جهت جلوگيري از نفوذ گازهاي حاصله و انتشار آن در هوا الزامي است.

بازیافت لاستیک های فرسوده منجر به سه دسته محصول (گرانول لاستیک ، استیل و قرار دادن نخ مصنوعی و منسوجات) می شود که با صرفه جویی گسترده در انرژی و مواد اولیه می توان آنها را بازیابی کرد. از گرانول های لاستیک می توان برای تولید محصولات مختلف لاستیکی ، عایق حرارتی ، جذب صدا یا تنظیمات کشاورزی و گردشگری استفاده کرد و از پودر لاستیک هم در مخلوط های آسفالت استفاده می شود ، که منجر به نتایج خوبی در کاهش صدای نورد ماشین ، کاهش خطر سر خوردن و تضمین دوام طولانی برای جاده ها شده است.

فرایندهاي ترموشیمیایي : در اثر حرارت دادن به لاستیك قبل از رسیدن به دماي سوختن كامل آن را به واحدهاي سازنده تبدیل مي‌كنند. (كربن، روغن، گاز، فولاد ) كه مي تواند به عنوان بخشي از ماده اولیه در صنایع مختلف بكار گرفته شود.

تغیير كاربری:  استفاده از لاستیك بدون هیچ تغيیري بطور مثال استفاده در پیستهاي اتومبیل راني به منظور جدول گذاري وضربه گيری و گاها براي حفاظت درختان و سواحل رودخانه ها .

 با توجه روزافزون صنایع دولتي و خصوصي و سرمایه گذاري در بخش تحقیق و توسعه صنعت لاستیك كشور شاهد ظهور نسل جدیدي از لاستیك‌ها با راندمان و مقاومت بیشتر در برابر استهلاك مي باشیم.علاوه بر سایش و اصطكاك لاستیك با سطح جاده ، پارامترهاي دیگري در روند فرسوده شدن لاستیك خودرو دخیل هستند كه از آن جمله مي توان به قرار گرفتن لاستیك در برابر نور خورشید، اقلیم‌هاي گرم و مرطوب و ساحلي و استفاده غير متناوب اشاره داشت.