وظایف صنایع در زمان جنگ ایران و اسرائیل

در حال حاضر که شاهد تنش های نظامی و جنگ بین اسرائیل و ایران هستیم، واحدهای صنعتی، نیز باید همچون نیروهای نظامی، از کشور دفاع نمایند. این واحدها، در اصل نقشی حیاتی در اقتصاد و تامین نیاز جامعه دارند و به همین خاطر، رعایت اصول پدافند غیرعامل برای ادامه تولید آنها ضروری است. بنابراین می بايست ضمن کاهش آسیب پذیری، از کارکنان و تجهیزات حیاتی خود محافظت کنند. حملات اخیر رژیم صهیونیستی به شهرک‌های صنعتی و کارخانه ‌های تولید قطعات و ماشین آلات، تأکیدی بر ضرورت اتخاذ تدابیر جدی در مدیریت بحران و امنیت صنعتی دارد. 

مطابق ماده ۳۰ قانون کار، در صورت تعطیلی واحدهای تولیدی به دلیل حوادث غیر مترقبه مانند جنگ، زلزله یا سیل، کارفرما مکلف است پس از بازگشایی، کارگران بیکار شده را به شغل اصلی شان بازگرداند. همچنین، دولت موظف است از طریق درآمدهای عمومی و صندوق بیمه بیکاری، معاش آنان را تأمین کند و فرصت ‌های اشتغال مجدد را فراهم آورد.

در سطح جهانی، کشورهای مختلف راهکارهای متعددی برای محافظت از صنایع خود در برابر خسارات جنگی و بحران‌های اقتصادی اتخاذ کرده اند:

• آلمان پس از جنگ جهانی دوم، با اجرای برنامه ‌های بازسازی صنعتی و توسعه مناطق ویژه اقتصادی، توانست تولید را احیا کرده و از تعطیلی گسترده کارخانه ‌ها جلوگیری کند.
•  ژاپن نیز پس از جنگ، با تمرکز بر نوآوری و توسعه فناوری ‌های مقاوم ‌سازی زیر ساخت های صنعتی، توانست صنایع خود را در برابر بحران‌های آینده محافظت کند.
• ترکیه نیز در سال‌های اخیر، با سیاست ‌های صنعتی متنوع و حمایت از تولید داخلی، از آثار مخرب بحران‌های منطقه‌ ای فاصله گرفته است.
• همچنین، کشورهایی مانند لهستان و جمهوری چک با توجه به افزایش تهدیدات امنیتی در اروپا، سرمایه ‌گذاری گسترده ‌ای در صنایع نظامی و تولید تجهیزات دفاعی انجام داده ‌اند تا از زیرساخت ‌های صنعتی خود محافظت کنند.

ایران نیز با توجه به موقعیت جغرافیایی و چالش‌های امنیتی، سیستم‌های حفاظتی پيشرفته ‌ای برای تأسیسات انرژی ایجاد کرده است، که از جمله آن‌ها می‌توان به پدافند پالایشگاه‌ ها اشاره کرد که در برابر حملات موشکی محافظت می‌شوند. اما هنوز بسیاری از واحدهای کوچک صنعتی نسبت به پدافند غیرعامل مجهز نیستند.

در ایران، با توجه به حملات اخیر که به شهرک‌های صنعتی و واحدهای تولیدی انجام شده، ارتقای سیاست‌های حفاظتی امری ضروری محسوب می‌شود. ایجاد تدابیر پدافندی، همچون تخلیه مخازن سوخت، توزیع استراتژیک نیروی انسانی و توسعه زیر ساخت ‌های مقاوم باید در اولویت برنامه ‌های صنایع کشور قرار گیرد. پدافند غیرعامل نه تنها تأمین امنیت نیروی انسانی را تضمین می‌کند، بلکه تداوم تولید و عرضه کالاهای اساسی را نیز ممکن می‌سازد.

به طور قطع واحدهای صنعتی باید در زمان جنگ نیز به فعالیت خود ادامه دهند تا از این طریق نیازهای کشور نیز برطرف شود. بنابراین، تعطیلی واحدهای صنعتی به بهانه جنگ غیرمنطقی است. اما برای پایداری در تولید، نیازمند رعایت قوانین و مقررات پدافندی هستند. برای نمونه، نگهداری سوخت زیاد در کنار واحد صنعتی، میزان آسیب به واحد صنعتی را در صورت هدف قرار گرفتن کاهش می‌دهد.

همچنین، بنگاه ‌های صنعتی باید برای قطعات و مواد اولیه مورد استفاده تدابیر موثری اتخاذ کنند. به عنوان مثال، همه قطعات را در یک انبار نگهداری نکنند و آنها را در سوله های مختلف قرار دهند تا از تمرکز ریسک جلوگیری شود.

بنگاه ‌های صنعتی می‌توانند تجهیزات خود را استتار کنند تا آنها را از آسیب دیدن در تهاجم‌های نظامی در امان نگهدارند. اما به طور قطع، اجرای این مسأله نیازمند آموزش و برنامه‌ ریزی مناسب است.

یکی دیگر از عوامل موثر در پدافند غیرعامل صنایع، قطع کردن گاز و برق واحد تولیدی در زمان عدم فعالیت است. بسیاری از واحدهای تولیدی به دلیل اینکه انرژی بر هستند و مصرف سوخت بالایی دارند یا از برق به شدت استفاده می‌کنند، در زمان جنگ در معرض ریسک بالاتری نسبت به واحدهای دیگر قرار دارند؛ زیرا در این واحدها سیم کشی بیشتری وجود دارد. همچنین میزان خطوط لوله گاز در یک واحد صنعتی انرژی بر نسبت به سایر واحدهای معمولی بیشتر است. به همین دلیل، برخورد هرگونه شی خارجی به تجهیزات این واحدهای تولیدی می‌تواند خطرآفرین باشد. بنابراین، در زمانی که واحد تولیدی یا صنعتی فعالیتش به پایان می‌رسد، باید نسبت به چک کردن سیستم ‌های شبکه برق و گاز بازرسی ها انجام شود.

همچنین، در پایان روز کاری اتصال برق واحد تولیدی و همچنین گاز بسته شود تا در صورتی که جسم خارجی با این واحدهای تولیدی برخورد داشته باشد، منجر به بروز انفجار نشود یا حتی در صورتی که از نظر برخورد راکت یا موشکی مورد هدف قرار بگیرد، خسارت کمتری به بار بیاورد. چراکه در زمان جنگ، واحدهای صنعتی نقشی حیاتی در اقتصاد و تامین نیاز جامعه دارند، به همین دلیل باید با رعایت پدافند غیرعامل به تولید خود ادامه دهند.