بازيافت شيشه در اروپا
بازيافت شيشه در اروپا : شيشه از مهمترين مواد مصرفي انسان است كه باز يافت اين ماده موجب دستاوردهاي زيادي در صنعت و اقتصاد ميشود. اگرچه اروپایی ها به طور فزاینده ای از اهمیت بازیافت بسته بندی مواد غذایی و نوشیدنی آگاه می شوند ، اما نسل های مسن تر نسبت به نسل جوان بیشتر آگاه و متعهد هستند. بر اساس یک نظرسنجی مستقل در سراسر اروپا با حضور 8000 مصرف کننده اروپایی در 11 کشور و به سفارش جامعه دوستان شیشه ، بیش از 94٪ از مصرف کنندگان اروپایی مواد بسته بندی خانگی خود را بازیافت می کنند و بیشتر شیشه را به عنوان قابل بازیافت ترین گزینه می دانند.
شیشه از جایگاه ویژه ای در اقتصاد مدور اتحادیه اروپا برخوردار است. این ماده به طور جداگانه جمع آوری و تحت درمان قرار می گیرد و بدون تخریب خصوصیات ذاتی آن ، 100٪ قابل بازیافت است. طبق آخرین آمار ، 73 درصد از بسته بندی شیشه پس از مصرف در اتحادیه اروپا برای بازیافت جمع آوری می شود. مطلب زير به بررسي اين موضوع در كشور انگلستان ميپردازد. اميد است تجربه كشورهاي پيشرو در صنايع باز يافت مورد توجه و استفاده ما قرار گيرد.
بازيافت شيشه از آغاز تاكنون
شواهد نشان ميدهد كه بازيافت شيشه از 4 هزار سال قبل از ميلاد مسيح مرسوم بوده است. يافتههاي باستان شناسي نشان ميدهد كه از شيشه بهصورت يك لعاب آبگونه تزييني درقرون گذشته در خاور ميانه استفاده ميشد. ظرفهاي شيشهاي رنگي براي خوردن و آشاميدن از سال 1550 گسترش يافته و مورد استفاده قرار گرفته است. قديميترين شيشه صاف و شفاف، يك گلدان ريخته گري شده در نينواي آشور است كه در حدود 800 سال قبل از ميلاد توليد شد و اكنون در موزه British لندن قرار دارد. در قرون هجدهم و نوزدهم شيشه بسيار گران بود و براي كاربردهاي محدود همانند توليد پنجرههاي شيشهاي رنگي كليسا استفاده ميشد.
در ابتداي قرن بيستم با انقلاب صنعتي توليد شيشه با مقياس بزرگي آغاز شد. براي مثال توليد لامپ سبك شيشهاي ماشين در سال 1926 آغاز شد. امروزه شيشه ماده گران بهايي به شمار نميرود و براي بستهبندي مواد، توليد پنجره و ساير محصولات استفاده ميشود. شيشههاي جديد از 4 تركيب شن، خاكستر سودا(كربنات سديم)، سنگ آهك و ساير افزودنيها ساخته ميشود. اين افزودنيها شامل آهن در رنگ (قهوهاي يا سبز)، كروميوم(فلز درخشان)، فلز لاجورد در رنگ سبز مايل به آبي، آلومينا براي دوام و برم براي بهبود عمليات حرارتي به آن افزوده ميگردد. ميزان شيشه استفاده شده در اروپا در حدود 6/11ميليون تن تخمين زده ميشود.
انواع شيشه
معروفترين شيشههايي كه در مقياس صنعتي توليد ميشوند، عبارتند از شيشههاي سودالايم (شيشه جام)، شيشههاي بوروسيليكاتي و شيشههاي كريستال.
شيشه سودالايم
بيشتر از ۹۵ درصد از ميزان كل شيشه توليدي در جهان، شيشه سودالايم است. شيشههاي در و پنجره ساختمان، شيشههاي خودرو، بطريها و بسياري ديگر از محصولات شيشهاي روزمره از جنس شيشه سودالايم هستند. مهمترين اجزاي تشكيلدهنده اين نوع شيشه عبارتند از اكسيد سيليسيوم، اكسيد كلسيم و اكسيد سديم.
شيشه بوروسيليكات
بسياري از ظروف شيشهاي آزمايشگاهي، صنعتي و خانگي با استفاده از اين نوع شيشه ساخته ميشوند. اين شيشهها در بازار با نامهاي تجارتي مانند پيركس، سيماكس، تركس و... شناخته ميشوند.
شيشه كريستال
شيشه كريستال يا شيشه سربدار يكي از انواع شيشههاي سيليكاتي است كه در تركيب خود حاوي اكسيد سرب است. اين نوع شيشه، داراي ظاهري درخشنده و شبيه به كريستالهاي كوارتز است و به نظر ميرسد علت نامگذاري آن نيز همين شباهت باشد. اين شيشهها همچنين سختي كمي دارند و امكان تراشكاري اين شيشهها وجود دارد. بنابراين ظروف تزييني موسوم به ظروف كريستال از اين جنس ساخته ميشوند.
ساير انواع شيشه
ساير انواع شيشه عبارتند از: شيشه فتوكروميك، شيشه اپال و شيشه سيليسي. همچنين انواع مختلفي از شيشه نيز وجود دارد كه در مقياس صنعتي توليد نميشوند. صنعت شيشه در انگلستان با به كارگيري فنآوري بالا، ظرفيت بازيافت خود را به بالاي يك ميليون تن در سال رسانيده است. با توجه به تمامي مشكلات و قابليت غيرقابل انكار شيشه، بازيافت آن يك مسأله اجباري و اضطراري ميباشد. 7 درصد شيشهها بهطور ميانگين از زبالههاي خانگي توليد ميشود، بهطوري كه در سال 2001 بيش از 5/2 ميليون تن از اين مواد سوزانده شده است.
براي ساخت شيشه انرژي زيادي در استخراج و حملونقل مواد صرف ميشود. در اين فرآيند تركيب مواد را بايد در دماي بسيارزياد براي توليد شيشه بكار برد. حجم بالاي سوخت فسيلي استفاده شده دراين اين فرآيند موجب توليد دي اكسيد كربن و گازهاي گلخانهاي بسياري ميشود. بهطور مثال در سال 2002 در صنعت شيشه انگلستان در حدود 8611000000 كيلووات ساعت برق مصرف شد و 8/1 ميليون تن دي اكسيد كربن از سوخت فسيلي در كارخانهها توليد گرديد. يك كوره كارآمد حدود 4 گيگا ژول برق براي ذوب يك تن شيشه لازم دارد.
شيشه را ميتوان به عنوان يك ماده ساده بازيافت نمود و ساختار آن در گونههاي مختلف بازيافت از بين نميرود. در مورد توليد بطريهاي شيشهاي ميتوان گفت كه 80 درصد از كل شيشه مصرف شده بازيافتي است كه Cullet ناميده ميشود. Cullet كه همان خرده شيشه است، ساختار شناخت شدهاي براي كارخانهها دارد. اگر شيشه بازيافتي براي ساخت بطري وظروف استفاده شود، انرژي لازم براي كورهها كاهش مييابد وهمچنين در حدود 315 كيلوگرم از توليد CO2 در هر تن شيشه ذوب شده نيز كاسته خواهد شد. از بازيافت دو بطري شيشهاي انرژي لازم براي جوش آمدن آب براي 5 فنجان چاي توليد ميشود.
بازيافت، تقاضاي بازار براي مواد اوليه را كاهش ميدهد. اين مسأله استفاده از مواد را كم نميكند اما هزينه خاکبرداری براي تأمين مواد اوليه شيشه راكم ميكند. و اگر از منظر ديگري به اين موضوع توجه كنيم، فوايد استفاده مجدد و بازيافت به محيطزيست مرتبط ميشود. براي بازيافت هر تن شيشه حدود 2/1 تن از مواد اوليه صرفه جويي ميشود. بازيافت موجب كاهش ضايعات شيشه در كره زمين ميشود. هر چند شيشه مستقيماً سلامت زمين را تهديد نميكند و ميتوان آن را به مدت نامحدودي ذخيره نمود.
چطور، چگونه و كجا بازيافت شيشه انجام ميشود؟
در خانواده شيشههايي كه ميشناسيم تركيبات ويژهاي مورد استفاده قرار ميگيرد.
ظروف شيشه اي
بزرگترين بخش ظروف شيشهاي به بطريها وظروفها مربوط ميشود كه در حدود 80 درصد بازيافت شيشه را شامل ميشوند. مجموع ظروف شيشهاي در انگلستان در حدود 23/2 ميليون تن است كه حدود 629 هزار تن آن را واردات تشكيل ميدهد. بهطور ميانگين هر خانواده انگليسي حدود 330 بطري وظروف شيشهاي در سال مصرف ميكند.
استفاده مجدد
خرده فروشيها با فروش و گرفتن بطريهاي برگشتپذير كار عمومي و عملي بازيافت را انجام ميدهند. بههرحال كارخانجات توليدكننده در افزايش و كاهش بطريها و حملونقل آن براي پر كردن مجدد نقش بسيار مهمي دارا هستند. اين بازگشت چه از نظر مالي و چه از نظر زيست محيطي داراي فوايدي است كه از بطريهاي برگشتپذير حاصل شده است. به علاوه علاقه مصرفكنندگان به بطريهاي برگشتپذير نيز ميتواند مؤثرباشد. بطريهاي شير نمونه بارزي از اين بطري هاهستند كه بايد بسيار پاك و تميز باشند. با وجود وزن زياد و مقاومت شيشه و ارزش تميز كردن پايين آن، بطريهاي برگشت پذير، زماني كه از آنها براي پر كردن مجدد استفاده ميشود، بسيار مقرون به صرفه ميباشنـــد. كاربرد ايــــن بطريها بيشتر در شيشههاي مربا و ماالشعير ميباشد.
بازيافت
بسياري از مردم پس از مصرف ظروف شيشهاي آنها را به بانكهاي شيشه تحويل ميدهند. اولين بانك شيشه در سال 1977 به وجود آمد و در حال حاضر 50 هزار بانك شيشه در سراسر كشور انگلستان وجود دارد. معمولاً براي سازگاري بيشتر مصرفكنندگان، بانكهاي شيشه را در سوپر ماركتها قرار دادهاند. سايت اينترنتي براي يافتن نزديكترين بانك شيشه نسبت به محل زندگي مصرفكنندگان ايجاد شده است. جمع آوري شيشه تبديل به يك شغل پر درآمد شده است. بسياري از كافهها و سوپرماركتها و برخي از شركتهاي خصوصي مدارس براي خود داراي بانك شيشه هستند.
حدود 600 هزار تن بطري شيشهاي به وسيله بانكهاي شيشهاي از كافهها، كلوپها، هتلها، رستورانها و... در سال جمع آوري ميشود. درصد بازيافت شيشه در انگلستان 34 درصد است كه نسبت به كشورهاي سوييس و فنلاند كه بازيافت شيشه در آنها 90 درصد است، كم ميباشد. درصد قابل قبول بازيافت شيشه در حدود 50 درصد ميباشد.
بانكهاي شيشه شركتهاي جمع آوري كننده يا ديگر بخشها، خرده شيشه را بهصورت تناژ تحويل ميدهند. زماني كه خرده شيشهها جمع آوري ميشوند، آلودگي آنها جدا شده و سپس با مواد ديگر در كورههاي ذوب مخلوط ميشوند. سپس در قالب يا بادكنهاي مكانيكي به بطري وظروف جديد تبديل ميشوند.
جمع آوري خرده شيشههاي شفاف بيرنگ براي بازيافت در انگلستان بسيار كم ميباشد. بيشتر توليد شيشه در انگلستان بطريهاي شفاف و كهربايي ميباشد كه به دليل صادرات زياد شيشههاي شفاف انگلستان است. مصرفكنندگان بيشتر بطري وظروف شفاف را در بانكهاي شيشه قرار ميدهند.
واردات انگلستان بيشتر به منظور توليد بطريهاي سبز است كه براي بستهبندي ماالشعير استفاده ميشود. در گذشته بطريهاي سبز بازيافت نميشدند. اما در اين صنعت با كار و تلاش زياد دولت اقدام به افزايش بازيافت بطريهاي سبز نمود. در حال حاضر انگلستان حدود 85 درصد از بطريهاي سبز را بازيافت مينمايد. اين خرده شيشهها در صنايع مختلف كاربرد فراواني دارد. اين مواد را ميتوان با رنگها و مواد شيشهاي ديگر تركيب نمود و بازار خوبي براي بطريهاي سبز ايجاد كرد. از خرده شيشههاي بازيافتي ميتوان براي توليد بطريهاي جديد استفاده نمود. بازيافت شيشه به 4 روش به دولت و محيطزيست كمك ميكند كه شامل كاهش خاكبرداري، كاهش مصرف انرژي، كاهش انتشار گازهاي گلخانهاي و جلوگيري از هدر رفتن منابع معدني ميباشد.
بخش شيشههاي Flat
دومين بخش بزرگ در توليد شيشه مربوط به شيشههاي Flat است. اين شيشهها كاربردهاي متنوع و متفاوتي دارند. اين شيشهها به دليل طول عمر كم، تأثير بيش تري در محيطزيست و زبالههاي شيشهاي دارند. زبالههاي اين شيشه براي پنجرهها، شيشه جلو و عقب خودروها و موتور سيكلتها مورد استفاده قرار ميگيرد. صادرات و واردات اين نوع شيشه در حدود 886 هزار تن در سال است.
بخش فيبرهاي شيشهاي (Fiber Glass)
فايبرگلاسها را ميتوان با استفاده از روشهاي متنوع پيوسته يا فيبرهاي كوچك توليد نمود. فيبرهاي پيوسته را بهطور معمول براي تقويت پلاستيكها و سيمان به كار ميبرند. فيبرهاي كوتاه به عنوان مواد عايق كاري استفاده ميشوند. حدود 220 هزار تن در سال فيبر شيشه در انگلستان ساخته ميشود كه در حدود 11 هزار تن آن در هر سال تبديل به زباله ميشود.
چه كاري بايد انجام داد؟
- اگر يك بطري برگشتپذير است، بايد آن را بازگردانده و به بخش بازيافت منتقل نكرد. بطريها وظروف را بشوييد. بهترين روش، شستن با آب داغ به هر شكل ممكن ميباشد.
- در صــــورت امكان دربهاي پلاستيكي، چوب پنبه و اضافههاي فلزي را از بطري و ظروف جدا كنيد. هر چيزي كه روي آن باقي بماند به وسيله مگنت يا ويبره و يا روشهاي ديگر جدا ميشود اما باز هم احتمال خطا و خراب شدن كورهها وجود دارد.
- نه تنها بطريها، بلكه تمامي ظروف شيشهاي قابل بازيافت هستند. ظرفهايي كه براي نگهداري مواد غذايي، دارويي و پاك كنندههاي شيشهاي ساخته ميشوند نيز بازيافتپذير هستند.
- هرگز شيشه لامپها يا شيشههايي كه براي پخت مانند پيركس استفاده ميشوند را نبايد جمع آوري كرد. اين مواد خصوصيات متفاوتي دارند كه براي ساخت بطري استفاده نميشوند بنابراين داراي استانداردهاي لازم نيستند.
- شيشههاي مسطح مانند شيشههاي پنجره سالم يا شكسته نبايد در بخش بطريها قرار گيرند. بطري هارا در محفظه مخصوص آن قرار دهيد. محفظههاي شيشه شفاف، سبز و قهوهاي متفاوت هستند. آنچه مهم است اطمينان از تميزي شيشه و عاري بودن از آلودگي با رنگ است كه ارزش آن از قيمت پايين تري برخوردار بوده و پول كم تري براي شيشههاي آلوده پرداخت ميشود.
- بطريهاي ساخته شده از شيشههاي آبي را ميتوان در محفظه بطريهاي سبز قرار داد.
- بطريها با يك پوشش رنگ را ميتوان بازيافت نمود و همه آنها را در يك كوره سوزاند. براي فهميدن رنگ بطري به بالاي آن درست جايي كه درب روي آن قرار ميگيرد، بايد دقت كرد.
- بايد سعي كرد در مسافرت بطريها را به مراكز فعال جمع آوري باز يافت تحويل داد. با اين كار خطر وارده به محيطزيست از طريق مسافرت به حداقل ميرسد.
شيشه بهترين ماده براي بستهبندي
دريك بررسي كه بين 24 آوريل تا 9 مي2006، شركت تحقيقات و بازاريابي نيوتن در اوكلاهما انجام داد، رفتار و عادت خريداران مورد بررسي قرارگرفت. اين مصاحبهها با 752 نفر در سراسر ايالات متحده كه مصرف كننده مواد غذايي و نوشيدني بودند، انجام گرفت و درصد خطاي آن 5/3 درصد اعلام شده است.
نتيجه اين بررسي نشان ميدهد كه بسته بنديهاي شيشهاي، اولين انتخاب مصرفكنندگان براي حفظ كيفيت، پاكي و مزه غذا ميباشد و به نظر ميرسد اغلب آنان به سلامت بستهبندي بيشتر اهميت ميدهند. مشتريان دايمي ترجيح ميدهنداز بسته بنديهاي شيشهاي استفاده كنند.
مواد بستهبندي
زماني كه پاسخ دهندگان خريد ميكنند بسته بنديها از مواد گوناگوني ميباشد. آنها بستهبندي شيشهاي را براي كيفيت، تميزي، مزه، محافظت از محصول و زمان نگهداري ترجيح ميدهند. وقتي بهصورت عمومي در مورد مواد بستهبندي سؤال ميشود. مصرفكنندگان عمومي نيز تمايل بيشتر به بستهبندي شيشهاي دارند. با توجه به پرسشهاي انجام شده، 75 درصد براي ماالشعير ، 65 درصد براي سس و چاشني، 87 درصد براي مواد غذايي و 90 درصد براي غذاي كودك، بستهبندي شيشهاي را ترجيح ميدهند. اين تحقيق به خوبي نشان ميدهد كه چرا تا اين سطح ظروف شيشهاي مورد توجه مردم هستند وچرا مصرف محصولات شيشهاي فراگير شده است. اين موضوع ارزش بازيافت شيشه را مينمايد ونشان ميدهد با بازيافت شيشه مقادير زيادي انرژي وهزينه صرفه جويي خواهد شد.
نظرات کاربران :