قیمت گذاری در بازار قراضه

قیمت گذاری در بازار قراضه : با توجه به نامتعادل بودن عرضه و تقاضای قراضه در کشور و شکل گیری ساختار انحصار چند جانبه به طوری که تأمین آهن قراضه در ایران توسط تعداد زیادی کارگاه و انبارهای اولیه کوچک در سراسر کشور انجام می پذیرد که این انبارها قیمت‌پذیر بوده و فاقد قدرت قیمت گذاری‌اند و در این میان تعداد کمی بنگاه گردانندگان اصلی عرضه بازار برای مصرف‌کنندگان بزرگ در کشورند و به همین علت بازار در انحصار چندین بنگاه قرار دارد که این بنگاه‌ها قیمت‌ گذارند در این صورت اگر یک بنگاهی بخواهد مقدار بیشتری از قراضه تهیه نماید نه فقط باید برای واحد اضافی قیمت بیشتری پرداخت کند بلکه باید برای تمام مقادیری که خریداری کرده است این قیمت را بپردازد. در نتیجه هزینه نهائی تولید بالاتر از هزینه نهاده قرار خواهد گرفت و این موضوع باعث انتقال منحنی تقاضا به سمت بالا و در نتیجه افزایش کل قیمت بازار - با ثابت در نظر گرفتن سایر عوامل - خواهد بود. به مناسبت توضیح موضوع شکستگی منحنی تقاضای بازار ضایعات آهن و چسبندگی قیمت به ذکر مثالی در زمینه این بازی ها می پردازیم.

فرض کنید یک کارخانه مصرف کننده جهت خرید قراضه اقدام به برگزاری مناقصه محدود در میان چند بنگاه عرضه کننده نماید. دو بنگاه A و B قصد دارند قرارداد را به چنگ آورند و از دست دیگری خارج نمایند. بنگاه A می تواند به طور مثال حداقل 1000 تومان در برگه مناقصه قیمت دهد اما سودی برایش نخواهد داشت. این بنگاه احتمال می دهد بنگاه B که در حال حاضر در کارخانه دیگری با قیمت 1020 تومان قرارداد دارد، کمتر از آن قیمت در برگه ها ثبت ننماید. بنابراین رقم 1010 تومان می تواند گزینه خوبی برای برنده شدن این بازی باشد.
بسیاری از تصمیمات در دنیای واقعی با مخاطره و عدم اطمینان روبرو هستند. لذا تبانی می تواند راه حل دیگری برای آن دو باشد. اما تبانی همیشه راهبرد نهائی نیست چرا که در بازارهایی که بنگاهی با قدرت انحصار بالایی وجود داشته باشد بنگاه ها به فریب متوسل می شوند و قیمتی را پائین تر از قیمت توافق شده ارائه می نمایند و با این کار بنگاه صاحب یک سود رقابتی می شود. به طور خلاصه اثرات چنین رویکردهائی شکل هندسی منحنی تقاضای بازار قراضه را دچار شکستگی در قیمت جاری بازار می نماید.  یعنی در یک سطح تقاضای بازار چسبندگی قیمت وجود دارد و بنگاه ها در قیمت های متفاوت اقدام به عرضه و تامین قراضه به مصرف کنندگان می نمایند.

مدل تقاضای شکسته سعی در توضیح چسبندگی قیمت دارد که در بازار انحصار چند جانبه وجود دارد. این منحنی در قیمت جاری شکستگی دارد و نسبت به افزایش قیمت، بر این فرض که رقبا افزایش قیمت را دنبال نمیکنند ولی کاهش قیمت را دنبال می کنند، کشش پذیرتر است. تعیین تابع یا منحنی تقاضای بازار روشی است تجربی که از سری زمانی قیمت – مقدار در دوره های زمانی متفاوت بدست می آید. چنانچه روش تحقیق به درستی انجام پذیرد می توان به مدلی دست یافت که با استفاده از داده های ساده اولیه، نتایج قابل اتکائی بدست آورد و در صورت صحت مدل ریاضی حاصله، این مدل ریاضی یا منحنی تقاضا می تواند قدرت پیش بینی آینده بازار را برای فرد ایجاد نماید. بدیهی است استنتاج حاصل از این مدل برآوردی، باید در واقعیت بازار پاسخ های صحیح را ارائه نماید و البته صحت کارکرد این مدل ریاضی یا منحنی تقاضای بازار قراضه وابسته به ورود صحیح در ساختار واقعی بازار قراضه و کارکرد های آن است.
به جهت ساده نمودن مطلب ابتدا فرض می کنیم منحنی تقاضای بازار قراضه به صورت خطی باشد و تابع آن در بالای نقطه شکستگی به صورت P = -5Q + 10 و در پائین نقطه شکستگی P = -2Q +7 باشد. حال ببینیم اولا” مشخصات قیمت و مقدار در نقطه شکستگی منحنی چیست؟ ثانیا” شکل منحنی تقاضا در ربع اول دستگاه مختصات چیست.

ضریب کشش قیمتی تقاضا عبارتست از تغییر در مقدار تقاضای یک کالا نسبت به درصد تغییر قیمت کالا در یک دوره زمانی خاص.

نقاط با کشش بالاتر از 1 ناحیه پر کشش (ناحیه بالائی منحنی آبی رنگ) و نقاط کمتر از 1 ناحیه کم کشش منحنی تقاضا(ناحیه پائینی منحنی قرمز رنگ)هستند. همانگونه که قبلا” گفتیم، متقاضیان قراضه تمایل دارند در قسمت کم کشش منحنی تقاضا و عرضه کنندگان قراضه میخواهند در قسمت پرکشش فعالیت نمایند. به جز در شرائط خاص معمولا” قیمت های قراضه از قیمت شمش تبعیت کرده و نوسانات همنوا دارند. افزایش تقاضای قراضه باعث جابجائی منحنی تقاضا به سمت راست و پی آمد آن، افزایش قیمت قراضه خواهد بود. به این جابجائی منحنی تقاضا و قیمت، اثر داخلی گفته می شود. در صورت افزایش قیمت شمش و در نتیجه کاهش تقاضای آن ناگزیر شمش کاهش قیمتی را تجربه خواهد کرد. این جابجائی قیمتی و منحنی تقاضای شمش را اثر خارجی ناشی از تقاضای شمش می گوئیم.

این دو اثر تکرار شونده در بازار قراضه و شمش در مجموع باعث می شوند تا بتوان منحنی تقاضای کل بازار قراضه را استخراج کرد. برای استخراج منحنی تقاضای بازار بایستی به موضوع تعادل مصرف کنندگان قراضه نسبت به قراضه و کالای جانشین آن، آهن اسفنجی و سنگ آهن کل بودجه ای که در نظر می گیرند نیز پرداخته شود. مجموع بودجه ای که واحد مصرف کننده قراضه و آهن اسفنجی یا سنگ آهن برای واحد تولیدی در نظر میگیرد با نام منحنی خط بودجه در نمودار نشان داده شده است. منحنی تقاضا مماس بر این خط بودجه می تواند به بالا یا پایین حرکت کرده و مقدار و یا قیمت هرکدام از مواد درخواستش را تنظیم نماید.

منحنی تقاضا همان منحنی قیمت و مقدار مصرف است که به صورت نزولی همراه با یک نقطه شکستگی است که این نقطه همان ناحیه مربوط به چسبندگی قیمت می باشد. ناحیه نیمه بالای نقطه شکستگی ناحیه پر کشش منحنی تقاضا و نیمه پائینی قسمت کم کشش منحنی خواهد بود. معادلات ریاضی این دو قسمت متفاوت بوده که در واقعیت به صورت معادلات درجه دوم خواهند بود. گزیده ای از کتاب در دست انتشار: تالیف سید تقی مرتضویان