بازیافت تایر و موارد کاربرد مواد بازیافتی لاستیک

بازیافت تایر و موارد کاربرد مواد بازیافتی لاستیک : سابقه صنعت بازیافت لاستيک در کشورهای پيشرفته به دوران جنگ جهانی اول باز می گردد. در کشورهای عضو اتحادیه اروپا و آمریکا با برنامه ریزی های انجام شده علاوه بر توسعه صنعت روکش ٬ روز به روز از ميزان تایرهای که به صورت زباله دفن می شود کاسته شده و استفاده از منجيد و بازیابی انرژی افزوده می شود در کشورهای اتحادیه اروپا دفن تایرهای فرسوده به صورت کامل از سال 2003 و به صورت تکه های برش خورده از سال 2006 ممنوع شده است برآورد های انجام شده در کشور ما از حدود 13 ميليون تایر فرسوده که سالانه وارد محيط زیست می شود ٬ تنها حدود 3 درصد آن (حدود 390,000 حلقه) در صنایع روکش کشور مورد استفاده قرار می گيرد. از انبار تایرهای مزبور تنها 25 درصد وزنی آن در صنایع بازیافت لاستيک (شامل صنعت روکش و صنایع بازیافت مواد) مورد استفاده قرار می گيرد و 75 درصد وزنی بقيه در محيط زیست انباشت می شود.

 سابقه صنعت بازیافت لاستیک در ایران

صنعت بازیافت تایر در ایران به حدود 40 سال قبل به توليد تایر روکشی بر می گردد که بخشی از آن در قبل از انقلاب و دارای تکنولوژی قدیم بوده و کارخانجات ایجاد شده در بعد از انقلاب نيز رشد قابل توجهی از حيث تکنولوژیکی و یا بهبود روش های مورد مصرف نداشته اند و عمده این کارخانجات در زمان جنگ ایران و عراق به لحاظ محدودیت تایر فعاليت خوبی داشته اما پس ار جنگ کارخانجات زیر سقف ظرفيت اسمی فعاليت می کنند.

میزان تولید تایر فرسوده 

در حال حاضر ميليون ها حلقه تایر در محل های مختلف جمع شده و ميليون ها حلقه نيز به صورت غيرقانونی در محيط زیست رها شده است . طبق آمار در آمریکا 50 درصد از تایرهای دور انداخته شده به صورت سوخت مصرف می شود 15 ٬ درصد به مصرف آسفالت اصلاح شده با لاستيک ٬ پرکننده برای صنایع توليد لاستيک و ... مصرف شده و مقداری نيز صادر می شود. درکشورهای صنعتی نيز سالانه به ازای هر نفر جمعيت ٬ یک تایر تعویض می شود و ميزان مصرف دیگر کشورها نيز ضریبی از این عدد خواهد بود که این بستگی به پارامترهای مختلفی در آن جامعه دارد. در آمار دیگری گفته شده سالانه به تعداد یک سوم تعداد چرخ اتومبيل ها ٬ تایر فرسوده توليد می شود. اگر بدانيم به ازای توليد یک لاستيک کاميونی معادل 22 گالن نفت مصرف می شود ٬ بيشتر به لزوم بازیافت لاستيک پی می بریم. لاستيک های مستعمل ٬ زباله های مخصوص هستند که از لحاظ شيميایی ٬ اندازه ٬ حالت و شکل با زباله های دیگر تفاوت دارند. لاستيکها از مواد پليمری تشکيل شده اند که به راحتی در طبيعت تجزیه نمی شوند در بسياری از موارد ٬ لاستيک های فرسوده روی هم انباشته و به شکل کوهی از زباله ٬ مناظر زشتی را بوجود آورده که خطر آتش سوزی را نيز به همراه دارند.

بازیافت انرژی از تایرهای فرسوده

امروزه با افزایش قيمت سوخت ٬ بسياری ازکشورها به دنبال افزایش سهم بازیافت انرژی از تایرهای فرسوده هستند چون غير از مسائل فوق الذکر ٬ دانسته اند ارزش حرارتی تایرها بيشتر از زغال سنگ است (32 مگاژول/کيلوگرم به جای 29 مگاژول/کيلوگرم ) ميزان گوگرد آن نيز کمتر از زغال سنگ است. به علاوه بازیافت آن باعث کاهش 90 درصدی در حجم زائدات خواهد شد. بررسی های امروزه نشان ميدهد که بازیافت تایرهای فرسوده نه تنها آثار مخرب زیست محيطی ندارد بلکه بسيار کارآمد و باعث ایجاد اشتغال و صرفه جویی در مواد خام اوليه شده که در نهایت رشد صنعتی و اقتصادی را به دنبال خواهد داشت. لاستيک های مستعمل زباله های مخصوصی هستند و از لحاظ شيميایی ٬ اندازه حالت و شکل با بقيه زباله ها تفاوت دارند . لاستيک ها از مواد پليمری تشکيل شده اندکه به راحتی در طبيعت تجزیه نمی شوند . در بسياری از موارد لاستيک های غير مستعمل روی هم انباشته شده و به شکل کوهی از زباله مناظر زشتی را به وجود آورده و خطرآتش سوزی را نيز به همراه دارد .

سوزاندن لاستيک ها دود سياه و مضری را ایجاد می کندکه باعث آلودگی محيط می شود . برای دفن آن نيز مشکلات فراوانی وجود دارد . باتوجه به اینکه در ایران هزینه ای از توليد کنندگان پسماند ها دریافت نمي شود ٬ تجهيزاتی هم در مراکز دفن برای کاهش حجم یا خرد کردن لاستيک ها وجود ندارد و در نتيجه به همان شکل اوليه دفن ميشوند که باعث می شود حجم زیادی از مراکز دفن اشغال شود . امروزه نتيجه تحقيقات و بررسی ها نشان می دهد که امر بازیافت لاستيک های فرسوده نه تنها آثار مخرب بر محيط زیست ندارد و مشکلات مدیریتی این بخش را حل می کند بلکه منشاء توسعه صنعتی و سود آوری اقتصادی وفرآوری وتوليد محصولات دیگری نيز می باشد . از پودر لاستيک حاصل از بازیافت تایر های فرسوده در صنایعی مانند جاده سازی ٬ ساختمانی ٬ خودروسازی ٬ صنایع دریایی ٬ ورزش ٬ دامداری وکشاورزی وآب رسانی مي توان استفاده کرد. از مزایای دیگر بازیافت تایر های فرسوده کاهش زائدات وکمک به چرخه مواد در طبيعت است.

موارد مصرف و کاربرد

1- صنایع جاده سازی : پوشش سطح جاده ها به جای آسفالت ٬ زیرا به دليل خاصيت اكوستيكی دارای عمر بيشتر و هزینه كمتری است و صدای كمی را ایجاد می كند و كمتر ترک خورده و در گرما ذوب نمی شود. ترمز خودروها بر روی آن عملكرد بهتری دارد.آب بندی شكاف سطح جاده ها ٬ توليد لایه های ضد آب و لایه های جاذب صدا ٬ توليد علائم ترافيكی و ضربه گيرها كه دارای هزینه كمتر و عمر بيشتری است و به دليل خاصيت ارتجاعی در هنگام تصادفات آسيب های كمتری به وسایل نقليه وارد می كند. توليد سرعت گيرهای خيابان و پوشش مقاطع جاده ها با ریل راه آهن

محصولات حاصل از بازیافت تایر فرسوده
ميزان توليد سيم فولادی : 10 درصد از هر کيلوگرم تایر
ميزان توليد نخ پلی آميد : 3 درصد هر کيلوگرم تایر
ميزان توليد گرانول : 85 درصد هر کيلوگرم تایر

2- صنایع ساختمانی : فونداسيون و پایه ها ٬ استفاده از تایرهای خرد شده در كارهای عمرانی از اهميت فراوانی برخوردار است به ویژه در مواردی كه به كاهش وزن سازه ها ضرورت دارد. افزودن لاستيك بازیافتی به بتن ٬ باعث بالا بردن مقاومت آن در برابر آتش و جلوگيری از خرد شدن آن می شود. در كفپوش های صنعتی و پوشش گذرگاه ها ٬ عمر مفيد 20 سال هستند و به دليل خواص بيومكانيكی و حالت نيمه ارتجاعی خستگیكمتری ایجاد می كنند. پوشش بام ساختمان ها و عایق ساختمانی ٬ توليد چسب درزگير٬كانال های هوا ٬ زیر فرش ها٬ پوشش سطح زمين بازی بچه ها ٬ به منظور افزایش امنيت در هنگام بازی می توان كفپوش ها را با استفاده از خرده های تایر تهيه كرد.

3- صنایع توليد لاستيك و پلاستيك : فوم های قابل انعطاف ٬ پوشش استخرها ٬ تخت كفش ٬ تسمه نوار نقاله

4- صنایع خودروسازی : توليد تایر٬ روكش كاری تایر٬كفپوش و گلگير خودروها٬ نوار دور درب و شيشه خودروها٬ انواع واشر٬ سيستم های ترمز اصطكاكی٬ سپرهای ضربه گير خودرو

5- صنایع دریایی : ضربه گيرهای اسكله و لنگرگاه ها ٬ شناور دریایی ٬كفپوش های غير لغزنده

6- ورزش : پوشش زمين های ورزشی دوميدانی ٬ گلف و تنيس ٬ ميادین اسب دوانی

7- دامداری ٬ كشاورزی و آبرسانی : سيستم های آبرسانی كشاورزی و شلنگ های لاستيكی ٬ گلدان های لاستيكی ٬ ظروف تغذیه دام ٬ انواع فنس های محوطه سيلوهای حبوبات و استفاده از كفپوش های لاستيكی با مجرای تعبيه هوا كه آب آن نفوذ كند ٬ در اسطبل ها و گاوداری ها.

علاوه بر مواد بالا ٬ لاستيك ها یكی از بهترین منابع سوخت و انرژی هستند. تایرها دارای درصد بسيار بالایی از كربن هستند كه به آنها قابليت سوخت سریع و درجه حرارت بسيار بالایی می دهد. مهمترین استفاده تایرها بعنوان سوخت در كوره های سيمان است. بررسی ها نشان می دهد انرژی موجود در 242 ميليون حلقه تایر فرسوده برابر با انرژی 12 ميليون بشكه نفت است. با توجه به موضوعات مطرح شده و همچنين اهميت مقطعی از رده خارج كردن خودروهای فرسوده و با توجه به اینكه سوزاندن و یا دفن تایرها دارای آثار مخرب زیست محيطی است در ميان تمام راه های مطرح شده برای رهایی از زباله های لاستيكی ٬ مهمترین ٬ سالمترین و به صرفه ترین راه ٬ بازیافت آن ها می باشد. زیرا نه تنها به محيط زیست لطمه ای وارد نمی كند ٬ بلكه از مصرف بسياری از منابع و سوخت های فسيلی جلوگيری می كند و باعث صرفه جویی در انرژی می شود. علاوه بر آن توليد محصولات بازیافتی در ایران به دليل ارزانی كارگر ٬ آب و انرژی می تواند سود صد در صد داشته باشد.